گفت و گو: سیما میدانی

 به تازگي خبر نظارت جامع بنياد ملی بازي‌های رايانه‌اي روي بازار بازي‌  منتشر شده است. این نظارت چگونه خواهد بود؟
از نيمه‌هاي خردادماه امسال نظارت بر بازي‌ها از طریق صدور مجوز توزيع بازي در بازار، بازي‌ سراها، صدور بازي، ساخت بازي و توليد آن را بر عهده گرفتيم.
قبلا اين موارد در اداره سمعي و بصري ارشاد انجام مي‌شد. كارشناسي‌اش را البته ما در بنياد انجام می‌دادیم. صدور مجوز را به بنياد دادند، ما به سرعت طرحي براي طبقه‌بندي بازي‌ها و صدور مجوزهاي اسرا آماده کردیم.  همچنين شورايي در اين زمينه تشكيل شد. گرچه نسبت به بازي‌سراها يك ابلاغيه بايد در شوراي فرهنگي صورت مي‌گرفت و منتظر آن ابلاغيه بوديم، به همين دليل نتوانستيم به سرعت اقدام كنيم.

  ستاد مبارزه با قاچاق محصولات فرهنگي يكي از مهم‌ترين دستگاه‌هايي است كه به نظارت بر ‌بازي‌ها مي‌پردازد، چرا این اقدامات توسط این ستاد انجام نمی شود؟
ستاد مبارزه با قاچاق محصولات فرهنگي كه زير نظر معاونت سينمايي فعاليت‌ مي‌كرد چندي پيش اعلام كرد كه ديگر بر روي بازي‌ها نظارتي ندارد.
در همين راستا ما خودمان وارد عمل شديم و طبق تفاهم‌‌نامه‌اي كه با پليس امنيت تهران امضا كرديم، با جديت به كنترل بازار پرداختيم و قصد دارم با همكاري قوه قضاييه محيط امني را در بازار بازي‌ها ايجاد كنيم.
فعلا اين فعاليت را در استان تهران داريم و با همكاري ارشاد در تمامي استان‌ها فعاليت را ادامه خواهيم داد. در همين راستا نيز با چند استان تفاهم‌نامه منعقد كرديم و با بقيه استان‌ها هم در حال مذاکره هستيم. همكاري ما با استان‌ها بيشتر در حوزه توليد بازي است و در حوزه نظارت كمتر وارد مي‌شويم چرا كه نظارت جزو وظايف ذاتي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است. ما بيشتر به دنبال این هستیم که بودجه‌هاي فرهنگي استان به سمت توليد بازي‌هاي رايانه‌اي سوق پيدا كند. وارد صحبت شديم که هر استاني به متناسب جمعيت و ساختار بومي خود بازي‌هايي را پيشنهاد داشته باشند و به شركت‌هاي بومي منطقه كمك مي‌‌کنیم،  بازي‌سازي را يادشان می‌دهيم و بعد با سرمايه‌گذاري مشترك با ارشاد و استانداري بتوانيم بازي‌هاي بهتري توليد كنيم.

  گفتيد كه با پليس امنيت براي ساماندهي بازار گيم همكاري مي‌كنيد. اين اقدام به چه صورت انجام مي‌شود؟ چه بخشي از اقدامات سلبي و چه بخشي ايجابي است؟
واقعيت اين است كه وظيفه بنياد نيست كه بخش ارتباط با پليس امنيت را داشته باشد. ما به صورت اضطراري وارد شدیم. چون در اين تابستان هيچ‌كس مسووليت را به عهده نمي‌گرفت. در صورتي که ستاد مبارزه با قاچاق محصولات فرهنگی وظيفه اصلي‌اش بود كه اين كار را انجام بدهد. آنها مدعي بودند كه ارشاد بايد يك ستاد جديد تشكيل دهد. البته اين ستاد با نظارت وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی شكل جدي‌تري پيدا خواهد كرد و ما هم يكي از اعضاي آن ستاد خواهيم بود. اما با توجه به اينكه اين روند به طول خواهد انجاميد و تابستان فرصتي است كه بازار بازي بسيار داغ است. در تابستان امسال با اجازه وزير ارشاد با پليس امنيت وارد صحبت شديم. حركت هم بسيار جزئي و در سطح تهران است. بخشی از کار این است که آن بازي‌هايي كه هولوگرام و يا مجوز ارشاد ندارند، از بازار جمع‌آوري شوند. البته اين حركت‌ها عمدتا سلبي است، اما حركت اصلي ما اطلاع‌رساني به خانواده بايد باشد كه از طريق صدا و سيما مجموعه‌اي را پخش كنند. تيزرهايي را نيز به صورت 10 تا 20 قسمتي آماده كرده‌ايم كه در فرصت مناسب در صدا و سيما پخش خواهد شد.

  از حجم فعاليت‌تان با سازمان صدا و سيما رضايت داريد؟ به اندازه كافي در اين حوزه فعاليت انجام داده‌اند؟
ناراضی نیستیم، اما توقع ما از رسانه ملي بيش از اين است. در جشنواره و نمايشگاه با ما همكاري خوبي داشتند. همكاري كه صدا و سيما در ايام جشنواره ارديبهشت ماه داشت فوق انتظار ما بود.
 
  گویا با آموزش و پرورش هم کارهایی را آغاز کرده‌اید.
بنياد ملی بازي‌هاي رايانه‌اي قرارداد جديدي با وزارت آموزش و پرورش دارد كه در آن يك‌سري از دانش‌آموزان ممتاز در سطح مدارس به ما معرفي می‌شود و  ما بازي‌سازي را به آنان آموزش می‌دهيم. نمونه این کار را در نمايشگاه‌ امسال در سطح تهران داشتيم. حالا در سطح شهرستان‌ها هم اين را اجرايي خواهيم كرد.
همين الان آموزش بازي‌سازي را داريم و ستاد عالي مساجد تهران كه در دو منطقه آموزش بازي‌سازي را دارند انجام مي‌دهند.

  چه دانش‌آموزاني را انتخاب مي‌كنيد؟ بايد آشنايي خاصي داشته باشند؟
معمولا اين دانش‌آموزان با كامپيوتر آشنا هستند. آنها را با يك‌سري نرم‌افزارها و ابزار مثل Game Maker، Game Studio و گروهی را هم با Maya آشنا مي‌كنيم و آنها با ايده‌هاي خود بازي مي‌سازند. معمولا ما از يك دانش‌آموز توقع ساخت بازي حرفه‌اي نداريم. الان بازي‌هاي مستقل  را آنها نسبتا خوب مي‌توانند بسازند. همچنين ما طرحي داريم كه سايتي براي بازي‌هاي مستقل ساخته شود  و نيز جشنواره‌اي براي آن برگزار شود تا از اين گروه حمايت جدي‌ داشته باشيم. ساز و كار اين حمايت را داريم بحث مي‌كنيم و به زودي در سايت بنياد اعلام مي‌شود. شيوه حمایت از بازي‌هاي مستقل را در كشورهاي ديگر مطالعه کرده‌ایم كه يك نمونه خوبي در ايران اجرايي شود.
مطالعات در اين مورد شروع شده و منتظر بخش خصوصي در اين زمينه هستيم كه آنها پشتيباني كنند چرا كه بنياد قرار نيست تصدي‌گري همه بخش‌ها را داشته باشد بلكه سرمايه‌گذاري اوليه را انجام مي‌دهد و همكاري بخش خصوصي ادامه خواهد داد.

  بازي‌هاي آنلاين در دنيا يكي از پرطرفدارترين بازي‌هاست،  در ايران نيز يك سري اقداماتي در اين زمينه انجام شده است، آيا برنامه خاصي براي توسعه بازي آنلاين داريد؟
متاسفانه بازي آنلاين ما نتوانسته پيشرفت كند چون بازاريابي آن دنياي متفاوتي است و از شركت‌هاي توليدكننده نمي‌توان توقع داشت كه اين كار را انجام دهند حتي برای پرداخت از طريق موبايل شركت‌هاي زنجيره‌اي جهاني وجود دارد. سطح بازاريابي در حوزه گيم بسيار حرفه‌اي است و ما تازه با روش حرفه‌اي داريم آشنا مي‌شويم و هنوز خيلي در اين زمينه كودك هستيم. ولي نااميد نيستيم زيرا اين قدم‌هاي اوليه ما در اين زمينه است. البته از تجربيات جهاني در اين حوزه استفاده خواهيم كرد. حتي بسياري از آنها شكست داشته اند از آنها درس مي‌گيريم و سعي مي‌كنيم. این تجربيات روي شبكه وجود دارد. از طريق مكاتبه و يا بازديد از فعاليت آنها هم به تبادل اطلاعات در اين زمينه می پردازيم. در نمايشگاه‌هاي خارجي هم شركت كرده و از تجربيات آنها استفاده مي‌كنيم ولي به سرعت نمي‌توانيم از آنها الگو برداري كنيم چرا كه نيازمند زمان است. بايد ما در اين حوزه تقويت شويم.

  شايد يكي از ضعف‌هاي ما در حوزه بازي توزيع آن است، در اين حوزه چه اقداماتي انجام داده‌ايد؟
متاسفانه ما در اين حوزه موسسه‌های ناشر (publisher) قوی نداريم. وظيفه بنياد نيز انتشار اين بازي‌ها نيست. ناشر قوي به عنوان سرمايه‌گذار بايد باشد. وقتي سرمايه‌گذاران به اين باور برسند كه اين صنعت پرسود است، خودشان سرمايه‌گذاري مي‌كنند و وظيفه ماست كه اين را ثابت كنيم كه اين صنعت پرسود است.
اگر مشكل كپي رايت بازي‌هاي خارجي حل شود، اين زمينه فراهم خواهد شد كه بازي داخلي بتواند با خارجي ها رقابت کند.
اگر اين باور در مسوولان ايجاد شود که صنعت بازی هم به اندازه انرژی هسته ای مهم است،  مي‌توانيم در توسعه اقتصادي كشور پيشرو باشيم. زيرا اين يك صنعت پر سود است و در بين صنايع سرگرمي از همه پرسودتر است و در ضمن آثار مثبت و منفی زیادی هم در فرهنگ جامعه دارد.

  در طول اين چند سال چقدر اين درك در مسوولان ايجاد شده است؟ چقدر شما اين درك را توانسته‌ايد به وجود بياوريد؟
رسانه ملي اگر همكاري بيشتري با ما بكند بهتر نتیجه می‌گیریم و تا جايي كه دستمان بوده در مجلس و شوراي عالی انقلاب فرهنگي هم گفته‌ايم. بايد اميدوار باشيم چرا كه وضعیت نسبت به گذشته خيلي بهتر شده است . كره جنوبی از سال 2000 كه توسعه اين صنعت را جدی گرفت، هر سال تقریبا 200 برابر ما سرمايه‌گذاري كرده است. ما با اين سرمايه‌گذاري پايين حركت لاك‌پشتي داریم. کره‌ای‌ها هم مثل ما دغدغه فرهنگی دارند. آنها روي بازي‌هاي آنلاين تمرکز كرده‌اند و بازي‌هاي خودشان را توليد مي‌كنند. تا جایی‌که بزرگ‌ترین صادرکننده بازي آنلاين دنيا تبدیل شده‌اند. اين كشور يك شهرك مالتي‌مديا در اين حوزه دارد و دايم به گسترش آن مي‌پردازد.

  به شهرك مالتي‌مدياي كره اشاره كرده‌ايد. پیش‌تر هم عنوان كرده بودید كه سعی دارید يك منطقه آزاد بازي در ايران شكل بگيرد. آیا اقداماتي در اين زمینه شده است؟
يك همكاري را با پارك فناوري پرديس شروع كرديم و مكان را هم ديديم، تقاضا كرديم كه آن مكان در اختيار گذاشته شود. حتي حاضر شدند با تخفيف خيلي خوبی آن مكان را در اختيار ما قرار بدهند. اما بودجه نداشتيم كه اگر اين امكان فراهم مي‌شد جايي بود كه همه دست‌اندركاران توليد بازي مي‌توانستند دور هم جمع شوند؛ هم هنرمندان، فني‌ها، بازارياب‌ها و به طور کل همه شش حلقه اصلی صنعت بازی می‌توانستند در کنار هم قرار بگیرند.
جمع شدن عوامل مختلف صنعت بازی در کنار هم بسياري از مشکلات را حل خواهد کرد. ما باید با کمک هم مخاطبان ايراني را بشناسيم و ذايقه شان را تشخیص دهیم. اینها نیاز به آمار دارد.بعد يك برنامه‌ريزي دراز مدت داشته باشیم. سرمايه‌گذاري بر اساس پروژه‌ها بايد وجود داشته باشد.
البته با توجه به اینکه فعالیت بنیاد عملا از سال 87 شکل گرفته، با حركت سه ساله‌ای که داشته‌ایم و بودجه اندك، بسيار موفق بوده‌ايم. نمی‌گویم عای کار کرده‌ایم اما نسبت به كشورهاي منطقه و كشورهايي كه 10 سال است در اين حوزه سرمايه‌گذاري كرده‌اند مثل مالزي، پيشرفته‌تريم. آنها بازي‌هاي خوبي دارند ولي به سطح بازي‌هاي ما نمي‌رسد.

  در طول اين سال‌ها چه تعداد بازي توليد كرده‌ايد؟ براي توليد اين بازي‌ها چقدر هزينه شده است؟
در طول سه سال فعاليت‌مان مجموعا حدود 40 بازي توليد شده كه در اين مدت 3 ميليارد تومان به بازار بازي تزريق كرده‌ايم. خود بخش خصوصي هم يك ميليارد آورده كه مجموعا 4 ميليارد تومان به صنعت بازي سرمایه آمده است. از این 40 بازی، بعضي  قوي و بعضي ديگر ضعيف‌تر است و همه آنها در يك سطح نيست، اما اين كار اگر با يك آورده بيشتري انجام مي‌شد، نتیجه بسیار بهتر می‌بود و شايد هم از نظر كيفيت و كميت حركت سنگين‌تري می‌کردیم. با همه اين احوال با سرمايه‌گذاري اندك نسبت به تمامی كشورهاي اسلامي جلوتر هستيم و حرف اول را در اين صنعت مي‌زنيم. البته آنها هم در حال فعاليت هستند و با كمك كشورهاي خارجي آكادمي بازي را در امارات و عربستان ايجاد مي‌كنند. الان بازي "ابن‌بطوطه" را عربستاني‌ها با كمك آمريكا مي‌سازند. اما بازي‌هاي آنلاين آنها بومي‌سازي نشده و ترجمه بازي‌هاي كره‌اي است.
اینجاست که ما باید توجه مان را بیشتر کنیم. طرح ما برای ایجاد منطقه آزاد تولید بازی دارد خاک می‌خورد و اگر آكادمي در منطقه راه بيفتد، ممكن است حتي نيروهاي انساني ما نيز جذب آن شوند. در اينها خطري است كه ما را تهديد مي‌كند. ما براي تجهيز دانشگاه‌هاي خودمان به آزمایشگاه های تولید بازی احتياج به بودجه داريم. بايد مقداري پول به دانشگاه‌هاي مطرح كشور تزريق كنيم و شبكه‌اي از اين آزمايشگاه‌ها بوجود بيايد. باید يك موتور بومی از طريق اين شبكه به وجود بياوريم. همچنين بازي‌هاي مشترك بسازيم. با اين بودجه‌ها نمي‌توانيم يك بازي فاخر توليد كنيم.
البته امسال با كمك مجلس و رايزني‌هايي كه انجام شده وعده‌هايي داده شده كه در نيمه دوم سال بودجه‌مان را دو برابر كنيم.

  چه میزان بودجه می گیرید؟
بودجه 3 ميليارد تومانی وعده داده شده ، اما مهم اين است كه چه مقدار از اين رقم محقق شود. در صورت تحقق این بودجه مي‌توانيم بازي‌هاي فاخر را در بازار عرضه كنيم.

  در مورد بازي فاخر صحبت كردید. الان بازي گرشاسب و ميرمهنا را به عنوان بازي فاخر مطرح می‌کنید. دلیل آن چیست؟
بازي گرشاسب از آن جهت كه موتورش كاملا بومي و توليد داخل است، برای ما اهمیت دارد. موتور این بازی منبع باز است و از موتور گرافیکی PHYSX انویدیا و برنامه نویسی C++ استفاده شده است. تمام مراحل توليد اين بازي توسط متخصصان ایرانی انجام شده و آنها  توانسته‌اند يك بازي اكشن همانند مدل های خارجي God of war  یا Prince of persia توليد كنند. البته در نورپردازي و جاهاي ديگر اين بازي محدوديت‌هايي دارد و بايد بيشتر روي آن كار شود. بازي‌هاي خارجي موفق در اين زمينه نتيجه فعاليت تيم گروهي با بودجه‌هاي گزافی است. اما توليد بازي گرشاسب با بودجه اندك نشان داد كه توليدكنندگان ما دست‌كمي از خارجي‌ها ندارند. این بازی حدود 300 میلیون تومان هزینه داشته که در سال اول 400 میلیون تومان فروخته است.
ميرمهنا نيز يكي ديگر از بازي‌هاي موفق ماست چرا كه بر اساس قطعه‌اي از تاريخ معاصر ايران شكل گرفته و ژانري است كه توانسته ايران را به شكل مطلوب نشان دهد. البته تولید این بازی با استفاده از موتور ترک بوده است.

   شما در مورد توزيع‌كنندگان گفتيد كه ضعف داريم، براي حل اين مشكل چه اقداماتي انجام داده‌ايد و به چه ميزان سرمايه‌گذاري كرده‌ايد؟
بايد به اين نكته توجه كنيم كه در اين زمينه نبايد يك توزيع‌كننده انحصاري داشته باشيم. چرا كه بايد در بازار فضاي رقابتي وجود داشته باشد. اگر شخصی قصد توزيع بازي‌ را دارد، بايد داراي توان مالي خوبي باشد و بتواند از پس چك‌هاي خود برآيد، زيرا هم‌اكنون بسياري از توزيع كنندگان نمي‌توانند از تعهدات مالي‌ خودشان برآيند. البته نحوه توزيع نيز مهم است، ما مي‌توانيم از سايت‌ها براي فروش آنلاين بازي‌هاي رايانه‌اي استفاده كنيم و يا حتي فروش آنها را تا سوپرماركت‌ها گسترش دهيم.