گزارش: نسترن صائبی
منابع: Egov4Dev و ویکی‌پدیا

هدف از توسعه دولت الکترونیکی عبارت است از:
 در دسترس بودن دولت در ۲۴ ساعت و هفت روز هفته و  کاهش هزینه خدمات دولتی
دولت الکترونیکی نه تنها با کاهش مشکلات بوروکراتیک، راه و رسمی جدید در عرصه ارتباطات بین دولت و شهروندان در جهت رفع احتیاجات آنها ارایه می‌دهد، بلکه روشی جدید برای اداره حکومت است.
مزایای دولت الکترونیکی برای شهروندان عبارتند از:
- افزایش کمیت و کیفیت خدمات دولتی
-افزایش مجازی ساعت کاری موسسات دولتی به صورت ۲۴ ساعته
-ایجاد فرصت‌های برابر برای همه در جهت استفاده از خدمات دولتی
         -به روز بودن خدمات دولتی
-تمرکز بیشتر خدمات بر نیازهای شهروندان و ارایه خدمات با توجه به نیازهای گروه‌های خاص (مانند معلولان)

مزایای دولت الکترونیکی برای بخش خصوصی و دولت
همان‌طور که دولت الکترونیکی برای مردم فوایدی دارد، خود دولت هم از این امر بی‌بهره نخواهد ماند و بخش خصوصی هم می‌تواند از مزایای دولت الکترونیکی بیشترین استفاده را ببرد. مزایای دولت الکترونیکی برای بخش خصوصی و دولت عبارتند از:
-تسهیل روابط تجاری و اداری بخش خصوصی با دولت
-کاهش هزینه‌های بخش خصوصی و دولت
-کاهش حجم بدنه دولت
-کاهش تخلفات اداری در دولت
-افزایش اعتماد مردم به دولت
-تقویت پایه‌های دموکراسی
-اداره موثرتر حکومت

پلات‌فورم‌های دولت الکترونیکی
مدل‌های ابتدایی‌ ارایه خدمات الکترونیکی بستگی به این دارد که چه کسانی یا چه سازمان‌هایی از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند. در توسعه پورتال‌ها و پلات‌فورم‌های بخش خصوصی یا دولتی، سیستمی ایجاد می‌شود که به نفع تمامی اجزای آنهاست. شهروندان نیاز دارند که با روش ساده‌ای از خدمات شهری استفاده کنند و پورتال‌ها و پلات‌فورم‌ها بهترین ابزار برای این کار هستند. دولت الکترونیکی در تعاملی مستقیم با شهروند، شهرداری و شهر الکترونیکی است که این خود یکی از مزایای دولت الکترونیکی است، زیرا شهروندان می‌توانند به راحتی از تمامی خدمات دولتی در حد اعلای خود استفاده کنند.
 ناگفته نماند که فرآیند پیاده‌سازی دولت الکترونیکی، فرآیندی پویا و در حال تغییر است که با توجه به اهداف کلان و چشم‌اندازهای یک کشور متغیر است. بنابراین نمی‌توان روش خاصی در جهت پیاده‌سازی دولت الکترونیکی در کشورها پیشنهاد کرد. حال آنکه سازمان ملل متحد با بررسی فرآیند دولت الکترونیکی در کشورهای پیشرو در این زمینه رویه‌ پنج مرحله‌ای برای پیاده‌سازی دولت الکترونیکی پیشنهاد کرده است.

مرحله اول: پیدایش
در این مرحله ارتباطات یک طرفه است و ابزارهای دوطرفه مانند پست الکترونیکی و فرم‌های الکترونیکی وجود ندارد.
سایت‌ها انفرادی هستند و عموما اطلاعاتی در مورد سازمان مربوطه ارایه می‌کنند و پیوندی با دیگر سایت‌ها ندارند. سایت‌ها تنها اطلاعات در اختیار مردم قرار می‌دهند و هیچ گونه خدمتی ارایه نمی‌کنند.

مرحله دوم: ارتقا
در سایت‌ها، اطلاعات طبق زمانی خاص به روز شده و بر اساس نیاز کاربران طبقه بندی می‌شوند. سایت‌ها خدمات پست الکترونیکی و فرم‌های الکترونیکی ارایه می‌دهند. امکان جست‌وجو در سایت‌ها به وجود می‌آید.

مرحله سوم: تعامل
اطلاعات کاملا در سایت بر اساس نیاز کاربران سازماندهی می‌شود. مسایل امنیتی در سایت‌ها رعایت شده و موتورهای جست‌وجوی قوی روی سایت‌ها ایجاد می‌شود.

مرحله چهارم: تراکنش
وب‌سایت‌ها خدمات گوناگونی مانند خرید و پرداخت وجه انجام می‌دهند و وب‌سایت‌ها از پویایی و ساختار مناسبی برخوردارند.

مرحله پنجم: یکپارچگی
در این مرحله که هدف نهایی کشورها در زمینه دولت الکترونیکی است، شهروندان تنها با مراجعه به یک سایت یا پورتال به تمامی اطلاعات و خدمات دولتی دسترسی خواهند داشت.

مالزی
مالزی یکی از کشورهای پیشرو در توسعه دولت الکترونیکی به شمار می‌رود و چشم‌‌انداز مثبتی نیز در این مسیر متصور می‌شود؛ چنانکه مقامات این کشور اعلام کرده‌اند که 90 درصد خدمات دولت مالزی تا سال 2015 الکترونیکی می‌شود. سخنگوی دولت مالزی اعلام کرد که تا پایان سال 2015، 90 درصد از خدمات دولت مالزی به صورت الکترونیکی (آنلاین) ارایه خواهد شد. در حال حاضر 35 درصد از خدمات دولتی مالزی از طریق پورتال سایت‌های دولتی برای شهروندان، به صورت آنلاین انجام می‌شود. بنا بر این گزارش، دولت در تلاش برای راه‌اندازی سیستم الکترونیکی وسیع و هوشمندی است که به خصوص در حوزه خدمات اقتصادی بتواند مجموعه‌های کوچک فعال اقتصادی را به اقتصاد جهانی متصل کند و امکان  تعامل و ارتباط هرچه بهتر آنها را  فراهم آورد.
اهداف دولت الكترونيكی مالزي عبارتند از:
بازسازي و نوسازي دولت از طريق ايجاد زيرساخت‌هاي ارتباطي: دولت الكترونيكی يك فرصت استثنايي براي نوسازي دولت است. در دولت الكترونيكی روابط دروني دولت و روابط دولت با شهروندان و صاحبان مشاغل، بازتعريف خواهد شد. براي شهروندان، روابط جديد به معني بهبود خدمات ارايه‌ شده خواهد بود. خدمات موجود بهبود خواهند يافت و دسته جديدي از خدمات نيز ارايه خواهند شد. دولت الكترونيكی براي همه شهروندان، اعم از شهري و روستايي، فقير و غني و آشنا يا ناآشنا بهICT مفيد خواهد بود. روابط جديد در داخل دولت به معني جريان بهتر اطلاعات و ارتباط بهتر بين اجزاي مختلف دولت است. اثر هر يك از سياست‏هاي خاص، شفاف و قابل سنجش خواهد بود. راهبردهاي موفقيت‏آميز سريعا شناخته‌شده و به‌عنوان الگو قرار مي‏گيرند؛ ولي راهبردهاي ناموفق اصلاح‌مي‌‌شوند يا تغيير مي‏كنند. امروزه از اطلاعات شديدا محافظت مي‏شود و تعداد زيادي از افراد فقط مشغول جابه‌جاكردن اطلاعات درون يك وزارتخانه يا اداره هستند. در آينده، اطلاعات مستقيما در اختيار تصميم‏گيران قرار خواهد گرفت. اطلاعات از طريق يك بانك اطلاعات مشترك بين وزارتخانه‏ها و ادارات جريان خواهد يافت و سيستم‏هاي سازگار از طريق يك شبكه پرسرعت مطمئن به هم متصل خواهند شد. بنابراين، سرعت و كيفيت تصميم‏گيري به نحو چشمگيري بهبود خواهد يافت. هنگامي‌كه اين شبكه از طريق اينترنت يا كيوسك‏هاي ارايه خدمات، با شهروندان و صاحبان مشاغل مرتبط شود، ارايه مستقيم خدمات دولتي امكان‏پذير خواهد شد. تعامل با دولت بسيار آسان‏تر و مناسب‏تر خواهد شد و مي‏توان اطلاعات را بدون نياز به كاغذ با دولت مبادله كرد و كارها را به‌صورت هم‌زمان انجام داد. مقامات مالزی معتقدند که براي موفقيت دولت الكترونيكی لازم است تحولات اساسي در طرز تفكر سيستم دولتي انجام شود كه مهم‌ترين آنها به‌شرح زيراست:
1- جايگزيني دولت‏ِ شهروند‌ محور به‌جاي دولت ديوان ‌محور: به‌طور سنتي، دولت به‌جاي مردم تصميم مي‏گيرد، اما در دولت نوين، با ارايه اطلاعات و مهارت‌ها، شهروندان قادر خواهند بود كه خودشان دست به انتخاب بزنند. علاوه بر اين، به‌جاي آنكه لازم باشد مردم براي امور مختلف به دولت مراجعه كنند، با ارايه خدمات هم‌زمان، دولت به مردم مراجعه مي‏كند.
2- پاسخ‌گويي و شفافيت بيشتر به ‌جاي تصميم‏گيري‏هاي غيرشفاف: قوانين و سياست‌ها و اجراي آنها تحت نظارت دقيق‏تري قرار مي‏گيرد و اصلاحات آنها سريع‌تر انجام مي‏شود.
3- سياست‌گذاري براساس واقعيت‌ها و تحليل داده‏ها: سياست‌گذاري‏ها براساس آمار و اطلاعات از شهروندان و صاحبان مشاغل انجام مي‏شود.
4- تغيير نقش دولت از حالت دستوري به حالت پيشنهادي: تمركز بر فرهنگ‌سازي قرار مي‌گيرد؛ به‌گونه‏اي كه افراد قادر باشند بهترين تصميم را خودشان اتخاذ كنند.

استرالیا
استراتژي دولت استراليا باعنوان «خدمات بهتر، دولت بهتر» در نوامبر 2002 منتشر شد. در اين استراتژي، به اشتراك گذاري و استفاده مجدد از منابع، مهارت‌ها و اطلاعات، كليد توسعه خدمات يكپارچه هستند. هدف اصلي دولت استراليا سهولت دسترسي شهروندان به خدمات دولتي است. دولت الكترونيكی با فراهم آوردن اطلاعات‏‏، محيط آنلاین و بازده و شفافيت بيشتر براي فرآيند خدمات دولتي، راه رسيدن به اين هدف را هموار مي‌كند. در استرالیا، كميته راهبردي مديريت اطلاعات (IMSC)‌ عنصر اساسي چارچوبی است كه هماهنگي راهبردهاي فراسازماني مديريت اطلاعات را به عهده دارد.كميته مديران ارشد فناوري اطلاعات (CIOC)،  هدايت فكري سازمان‌ها را به عهده دارد، جهت‌گيري‌هاي راهبردي ICT را مشخص مي‌كند و به IMSC گزارش مي‌دهد. گروه‌هاي كاري CIOC طرح‌هايي را براي مسایل جاري و مشكلات پیش‌ رو ارایه مي‌دهند. دامنه كاري اين شورا شامل جهت‌گيري‌هاي راهبردي دولت الكترونيكی، زيرساخت امن و مطمئن و احراز هويت است. تحقيق و توسعه در زمينه ICT در دولت استراليا زير نظر اين شورا است.
بهبود پورتال‌هاي ملي
بهبود دسترسي آنلاین به تمامی سطوح دولت در برنامه «چارچوب پورتال‌هاي مشتري محور»  متمركز شده است. هدف اين چارچوب كمك به شهروندان استراليایی براي دسترسي آسان به اطلاعات و خدمات است. اين چارچوب از يك مدخل اصلي به آدرس Australia.gov.au تشكيل شده كه از طريق آن مجموعه پورتال‌هاي ايجاد شده براساس گروه‌هاي استفاده كننده و موضوعات مختلف قابل دسترس هستند.اين پورتال‌ها براساس ديدگاه مشتري محور طراحي شده‌اند و دامنه وسيعي از گروه‌هاي استفاده كننده و موضوعات از تجارت و مشاغل گرفته تا امور مربوط به خانواده را پوشش مي‌دهند.

کره جنوبی
هفتمین تحلیل سالانه دانشگاه براون نشان می‌دهد بسیاری از کشورها در مسیر ارتقای فناوری اطلاعات و خدمات الکترونیکی به کاربران قدم برداشته‌اند. بر اساس رده بندی این دانشگاه، کره جنوبی بهترین عملکرد را در زمینه دولت الکترونیکی داشته و پس از آن کشورهای سنگاپور، تایوان، ایالات متحده، انگلیس و کانادا در رده بعدی قرار گرفته‌اند. جالب اینجاست که کشورهای آسیایی سه جایگاه نخست برترین کشورهای حوزه دولت الکترونیکی را به خود اختصاص داده‌اند.  رده‌بندی برترین خدمات دولت الکترونیکی از سوی دانشگاه براون بر اساس بیش از 20 معیار مختلف مانند میزان دسترسی افراد کم توان و کم بینا، وجود نشریات و پایگاه‌های داده، وجود سیاست‌های محرمانگی، سیاست‌های امنیتی، اطلاعات تماس و تعداد خدمات آنلاین صورت گرفته است.
دانشگاه براون در آخرین مطالعات خود هزار و 687 وب سایت دولتی در 198 کشور را از ماه ژوئن تا ژوئیه 2007 مورد بررسی قرار داد. در این مطالعه وب سایت بخش‌های دولتی گوناگونی مثل بخش‌های اجرایی، قانونگذاری و قضایی و وب سایت وزارتخانه‌ها زیر ذره بین قرار گرفت تا میزان خدمات آن سنجیده شود. بر این اساس مشخص شد که 96 درصد از کل وب سایت‌ها از انتشارات آنلاین برخوردار بوده و 80 درصد نیز دارای لینک‌هایی است که کاربران را به پایگاه‌های اطلاعاتی هدایت می‌کند. با روی کار آمدن کیم دائه یونگ، پانزدهمین رییس جمهور کره جنوبی در سال 1998، اولین وب سایت رسمی دولت کره راه‌اندازی شد و خدماتی چون ثبت املاک به صورت آنلاین در دسترس کاربران قرار گرفت. این درحالی بود که یک سال بعد اجرای برنامه جامع دولت الکترونیکی در کره آغاز شد و خدمات مدنی تحت وب و همچنین سیستم‌های اطلاعاتی-آماری جامع راه اندازی شد. سال 2001 سال محوری و پرکاری برای دولت الکترونیک کره جنوبی (SCEG) بود. در این سال لایحه «ارتقای روند دیجیتالی کردن امور مدیریتی دولت برای دولت الکترونیکی» در این کشور قانونی شد. علاوه بر این اجرای 11 پروژه جدید در زمینه دولت الکترونیکی در سال 2001 کلید خورد.
نقشه راه دولت الکترونیکی کره در سال 2003 تدوین شد که اهداف عمده آن از این قرار است:
1. افزایش 85 درصدی خدمات عمومی آنلاین به سطح 85 درصد.
2. رسیدن به جمع 10 کشور برتر دنیا در پشتیبانی تجارت و کسب و کار رقابتی
3. کاهش مراجعات حضوری متقاضیان خدمات مدنی به سقف سه بار در سال.
4. افزایش نرخ کارکرد برنامه‌های دولت الکترونیکی به سطح 60 درصد.

ترکیه
حدود 10 درصد از جمعیت مردم ترکیه (معادل 4/6 میلیون نفر) به اینترنت پهن باند دسترسی دارند. بر اساس اطلاعاتی که موسسه آمار ترکیه منتشر کرده است، جمعیت کاربران آنلاین این کشور را افراد 16 تا 74 ساله تشکیل می‌دهند، به طوریکه 6/48 درصد از مصرف کنندگان مرد و 28 درصد نیز زن هستند. با وجود روند پرشتاب رشد این ارقام، تعداد کاربرانی که برای نیازهای خود به طور کاربردی از خدمات دولت الکترونیکی در این کشور استفاده می‌کنند، با سرعت پایین‌تری افزایش می‌یابد. ترکیه از سال 2003 برنامه راه‌اندازی و توسعه دولت الکترونیکی را کلید زد.
«سازمان برنامه ریزی دولتی» که تحت نظارت دولت ترکیه فعالیت می‌کند، مسوولیت پروژه توسعه دولت الکترونیکی این کشور با عنوان «پروژه تحول الکترونیکی ترکیه» را بر عهده داشت. دولت الکترونیکی مفهومی است که تعریف واحدی برای آن وجود ندارد.
طی یک تعریف کلی، دولت الکترونیکی به معنای استفاده از اینترنت و دنیای وب به منظور ارایه اطلاعات و خدمات دولتی به شهروندان است. بر اساس تعریف دیگری دولت الکترونیکی استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی برای تحول دولت از طریق افزایش میزان دسترسی، تاثیرگذاری و مسوولیت پذیری به حساب می‌آید. این درحالی است که پایگاه اینترنتی دولت ترکیه مفهوم دولت الکترونیکی را برابر با «عرضه تمامی خدمات عمومی به شهروندان و کسب و کارها با بهره‌گیری از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی» قرار داده است.
آخرین نسخه از دولت الکترونیکی در ترکیه «درگاه دولت الکترونیکی» نام گرفته است. درگاه دولت الکترونیکی در واقع یک پایگاه اینترنتی جامع برای دسترسی به تمام خدمات عمومی است، به طوریکه هم شهروندان و هم افراد بیگانه می‌توانند از این خدمات بهره مند شوند.
 این درگاه الکترونیکی اطلاعات آنلاین را انتقال می‌دهد و در بین موسسات دولتی، کسب و کارها و شهروندان گردش کار ایجاد می‌کند. ماهواره Turksat مسوولیت ارایه این خدمات شهروند-محور را از طریق یک پلتفرم مشترک و همکاری نهادها و سازمان‌های وابسته برعهده گرفته است.
 این درحالیست که وزارت حمل و نقل و ارتباطات ترکیه اصلاح امور کاری، مدیریت محتوا و حفظ فعالیت‌های درگاه دولت الکترونیکی در چارچوب‌های قانونی را برعهده دارد.
کاربران می‌توانند از دو راه به درگاه دولت الکترونیکی دسترسی پیدا کنند؛ از یک سو برای آشنایی و کسب اطلاعات از این سامانه می‌توان به آدرس اینترنتی www.turkiye.gov.tr مراجعه کرد، اما کاربران برای دسترسی و استفاده از برخی خدمات خاص باید رمز عبور یا امضای الکترونیکی داشته باشند. کاربران برای دسترسی به این خدمات باید هویت خود را در پورتال درگاه دولت الکترونیکی ترکیه به ثبت برسانند و پس از ورود به سیستم، رمز عبور خود را هر سه ماه یک بار عوض کنند.
کاربران در این درگاه الکترونیکی جامع می‌توانند به اطلاعات و خدمات گوناگونی دسترسی پیدا کنند که از جمله می‌توان به انواع مالیات‌ها، خدمات الکترونیکی دولتی، فهرست موسسات و نهادهای دولتی، انواع خدمات مدنی و اطلاعاتی درباره تاریخچه کشور و دولت ترکیه اشاره کرد.