من موضوع را به این شکل نمی بینم، به نظرم همه چیز خیلی طبیعی دارد اتفاق می افتد. کارآفرینی و تجارت از سالیان دور در خون ما بوده، ایران هم جمعیت جوانی دارد و الان هم بازار برای جوان ها مهیاتر است. در دنیا هم یک گرایش عمده به کارآفرینی وجود دارد، چون فناوری اطلاعات هزینه راه اندازی کسب و کارها را پایین آورده است. رقابت خاصی هم نیست، همان دنیای قدیم است با شکست ها، موفقیت ها، خنده ها و گریه های خودش. فقط الان با روش های نو می توانی کارهایت را ارزان تر پیش ببری و به همین دلیل کسب وکارهای بیشتری درحال شکل گیری است.

چون ایران یک اقتصاد نوظهور است، بسیاری از فرصت هایی که در دنیا محقق شده در ایران به تازگی درحال شکل گرفتن است. این فضا و ایده های موجود در آن یک روز به پایان می رسند، اما دنیای امروز دنیایی است که به واسطه فناوری مدام درحال تغییر است و ایده ها و فناوری های جدیدی به وجود می آیند که بازارهای جدیدتری خلق می کنند. بازار نوآوری بازاری است که چاهش هیچ وقت خشک نمی شود. برای برخی از این نوآوری ها در بازار داخلی به اندازه کافی کشش وجود دارد، برای برخی دیگر باید به بازارهای بین المللی فکر کرد مثل هند، با وجود اینکه جمعیت خودش برای بروز و ظهور چنین دستاوردهایی کافی است؛ اما باز هم یک سری نوآوری ها برای بازار بین المللی ارایه می کند. سرعت نوآوری در موبایل بسیار بیشتر از نوآوری در دسکتاپ است. خود IT بازار پرشتابی است اما در موبایل شتابش بیشتر است. این نوآوری ها حتی فرصت می دهد که بازارهای خارجی را هم بگیریم. موانع ورود به بازارهای داخلی و بین المللی قبلا خیلی بیشتر بود. الان تیمی از نخبه های دانشگاهای ایران می بینی که دفتر کوچکی در ستارخان دارند و اپلیکیشنی ساختند که تاپ دانلود 18 کشور است. هیچ کس هم نمی داند این ها در ایران کار می کنند. این هم نوآوری است، هرچند که تعدادشان انگشت شمار است.

ما مهندس ها و دکترهای خوبی از نظر فنی داریم، اما از نظر مدیریتی و تجاری سازی ضعف های متعدد و مشهودی هست. مجموعه هایی مثل ما تلاش می کنند این فاصله را برای تیم ها پر کنند و آن ها را با شرایط بازار همسو کنند. ما در حد توان این کار را انجام می دهیم. چون مثلا در یک دوره شش ماهه که نمی شود تغییرات معجزه آسا خلق کرد. در حدی که تیم ها بازارمحورتر کار کنند،  فناوری سازی در کنار تجاری سازی معنا پیدا می کند.

چاه کپی کردن برعکس نوآوری بالاخره یک روزی خشک می شود. اقتصاد کشورهای نوظهور سه فاز عمده را تجربه می کند: فاز اول کپی کردن است، چون یک مدل تجاری موفق جای دیگری از دنیا اجرا شده و ریسک پیاده کردن آن کم است. فاز دوم حل چالش های محلی است، مثلا در هند اپلیکیشنی برای سامان دادن به وضعیت اتوبوس های درون شهری تولید کرده اند. بعد به جایی می رسی که بازار داخلی جوابگوی تولید شما نیست؛ بنابراین وارد فاز سوم می شوی و راهکارهای بین المللی ارایه می کنی. ما نمونه تاریخی این فاز را در جاده ابریشم تجربه کرده ایم.

این موضوع فقط برای ما پیش نیامده، حتی در هند هم تا مدت زیادی متخصصان مهاجرت می کردند، اما بعد از مدتی که بازار داخلی شکل گرفت و فضای کار به وجود آمد، بسیاری از افرادی که خارج از هند بودند، برگشتند و مشغول به کار شدند. اینجا بود که هند توانست وارد فاز سوم شود و به بازارهای بین المللی خدمات ارایه کند. ما می توانیم فضا را برای برگرداندن نیروهای مان مهیاتر کنیم و در کنار آن تجربیات، آن ها را به هر شکل ممکن به داخل منتقل کنیم و به عنوان مربی گری یا مشاوره از آن بهره ببریم. ضمن اینکه داخل کشور تجربه تجاری بسیاری از افراد موفق در زمینه های دیگر بازرگانی و تولید را هم داریم که می توانیم با الگوبرداری از آن ها چیزهای بسیار زیادی بیاموزیم.

اصول رقابت و موفقیت در این بازارها تفاوتی نکرده، تاجر قدیمی هم به دنبال خلق مزیت رقابتی و جذب مشتری بیشتر بوده است، یکی از طریق قیمت، یکی از راه خوش حسابی و دیگری از طریق خوش اخلاقی! تفاوتش این است که الان شما با پدیده ای به نام موبایل و اینترنت سروکار داری که در اختیار میلیون ها نفر هست، یعنی کانال جدیدی برای ارتباط با مشتریان در اختیار داری. از طریق نوآوری و ایجاد مزیت رقابتی بر مبنای اصول قدیمی می توان به موفقیت رسید.

اینجا نقش عوامل دیگر محیط پررنگ می شود. کارآفرین همیشه به دنبال خلق ارزش جدید است و می خواهد تمام انرژی و تمرکزش را روی کارش بگذارد. بقیه دست اندرکاران بازار هم باید تلاش کنند زمان های خدمت دهی را به حداقل برسانند، مثلا دولت روال های مجوزدهی، ثبت شرکت و غیره را تسهیل و تسریع کند. همه بازیگران این حوزه باید تلاش کنند محیط کارآفرینی را خلق کنند که با کمترین سرمایه و هدررفت انرژی بتوان به نتیجه رسید یا به این نتیجه رسید که حرکت اشتباه است و باید تغییر مسیر داد. کاری که ما در آواتک می کنیم، این است که در یک بازه زمانی کوتاه تکلیف ایده و تیم را با خودشان مشخص می کنیم. دیگر نیازی نیست چند سال تجربه کنید تا به جمع بندی برسید. با سرعتی که در محیط وجود دارد، هرچه زودتر راه خودت را پیدا کنی همانقدر احتمال موفقیتت بیشتر است.

دنیای کارآفرینی مثل دنیای واقعی است. ممکن است در این محیط هم چنین اتفاقاتی بیفتد، اما چیزی که من یاد گرفته ام این است که در حوزه کارآفرینی افراد براساس توانمندی ها و شایستگی شان رتبه بندی می شوند. شاید الان که تعداد بازیگران این حوزه کم است، گاهی چنین چیزی پیش بیاید؛ اما سازوکار بازار به تدریج این انحرافات را هم اصلاح خواهد کرد. ضمن اینکه مفهوم سرمایه گذاری در کسب وکارهای پررشد با سایر زمینه ها متفاوت است، آورده یک سرمایه گذار فقط پول نیست که در ازای خرید بخشی از سهام شرکت پرداخت شود. پول آخرین چیزی است که یک سرمایه گذار در این حوزه با خود می آورد.