امیرجلال الدین شوکتی*

 مهاجرت می کنند.

 موج پیادگان؛ عده ناموفق تری هستند که صبح تا شب به دنبال موج سواران می دوند. یک سال بعد از اینکه ذرت مکزیکی تبدیل به میان وعده محبوب ایرانیان می شود، جلوی یکی از پاساژها مشغول هم زدن ذرت مکزیکی در دکه محقرشان و منتظر مشتری هستند. یک سال بعد از اینکه کانال های تلگرام ایجاد می شوند و برخی به یک میلیون کاربر می رسند، این گروه متوجه می شوند بازار داغ است و کمر همت می بندند بر راه انداختن کانال تلگرام. این خصلت اصلا محدود به اشخاص حقیقی نیست. برای ارایه مشاوره به دفتر یکی از هلدینگ های بزرگ فناوری در تهران می روم، موضوع جلسه این است: «می خواهیم سایتی شبیه دیجی کالا بزنیم، اما بهتر!». شاید باورتان نشود ولی واقعا صنف کسانی که می خواهند «سایتی شبیه دیجی کالا اما بهتر» بزنند، به لحاظ تعدد اعضا قابل ثبت شدن است. چرا؟ چون این گروه به نظرشان می رسد که «دیجی کالا داشتن» یک شغل درآمدزاست.

 موج سازان؛ گروه سوم که البته موفق ترین انسان های دنیای ما -از زمان پیدایش مفهوم امروزین کسب وکار- بوده اند و هستند، موج سازند. کسب وکارشان، تحول ساختن است.

همیشه در تحلیل ارتباط، روی شعار و القای باور «ما تحول می سازیم» تاکید داشته ام، اما بعد از راه اندازی سرویس تلگرامی مان که مطمئن بودم موج کوتاهی است، نگرانی عمیقی ذهن مرا مشغول کرد؛ آیا همیشه تحول ساختن، نان و آب می شود؟

مدتی گذشت و اتفاقات دنیای کارآفرینی را در ذهنم مرور کردم، متوجه موضوعی شدم که شاید در نگاه اول ساده و ابتدایی به نظر برسد، اما اساس دنیای تجارت است و مایلم آن را با شما به اشتراک بگذارم: «هر چیزی» که اطراف مان می بینیم موج است. هر چیزی! سرویس تلگرامی ما، نوتلابار، کمپین های انتخاباتی، کانال تلگرام، فولکس بیتل جدید، دم نوش گیاهی و «هر چیزی» که هرجا می روید، عده ای دارند درباره اش صحبت می کنند. فقط طول موج ها متفاوت است؛ موج بودن یک پدیده قطعی است. ما سال هاست کوکاکولا می نوشیم، قبل از آن آب می نوشیدیم، صد سال دیگر قطعا چیز دیگری می نوشیم که شبیه کوکاکولای امروز نیست. ما انسان هستیم و آسودگی ما عدم ماست. در این دنیای پرجنب و جوش و در میان انبوه مشتریانی که همیشه به استقبال هر تغییر کوچکی در وضعیت موجود می روند، شرکت هایی پیروزند که مغرور نشوند، طول موج محصولات شان را بشناسند و برای خلق و معرفی موج بعدی آماده باشند. مارک زاکربرگ، خالق و مالک فیس بوک، نه فقط یک توسعه دهنده وب، بلکه استاد موج آفرینی است. برای بقای فیس بوکِ رو به افول، اینستاگرام را که در آسمان ها سیر می کند، به قیمت میلیاردها دلار می خرد و همچنان برگ برنده را در دست دارد. زاکربرگ موج می سازد. برگردیم به داخل مرزهای خودمان. چرا دیگر نامی از آیس پک نیست؟ چرا دوره ساندویچ هایدا و بوف تمام شد؟ چون مثل هر پدیده دیگری موج بودند اما صاحبان شان آن قدر در موفقیت لحظه ای شان غرق شدند که حتی اگر الان در تجارت موفق دیگری باشند، کسی شخص آن ها یا شرکتی را که صاحبش هستند، به عنوان یک سازمان پیشرو نمی شناسد. دوباره به مارک زاکربرگ نگاه کنیم، صاحب فیس بوک که اینستاگرام را از آستین بیرون آورد و به تازگی برای اینستاگرامی که خودش هم موج است، موج Story (قابلیت ارسال پست های 24 ساعته) را معرفی کرد. شاید با این تعریف ها بگویید زاکربرگ موفق ترین انسان روی زمین است. اما نه. از نظر من نه. زاکربرگ خودش روی یک موج با طول موج بسیار بلند سوار است: شبکه جهانی وب. بله! اینترنت، به معنای امروزی نیز یک موج است. اشخاصی مثل ایلان ماسک (آینده پژوه و مدیرعامل تسلا) که روی پروژه هایی مثل اینترنت چیزها، سفر به مریخ، خودروهای خودران و حوزه های لبه تکنولوژی کار می کنند که به زودی دنیا را زیر و رو خواهند کرد یا تیم برنزلی که وب را به وجود آورد و استیو جابزی که اکوسیستم دانلود اپلیکیشن را ساخت، موج سازهایی هستند که طول موج شان بیشتر است و در تاریخ

 ماندگارتر می شوند. بیست سال دیگر، پدیده ای به شکل اپلیکیشن های امروزی روی تلفن های همراه وجود ندارد حتی احتمالا تلفن همراهی هم وجود ندارد که نازک یا سبک بودنش موج بسازد. به یقین هرچه از دورتر ببینیم، دیدمان را بازتر کنیم و سعی کنیم یک مرحله عقب تر بیاییم و روی موجی که دیگری خلق کرده است سوار نشویم، طول موجی که می سازیم بلندتر خواهد بود.

خلاقیت مرز ندارد. دنیا، دنیای شرکت هایی است که به موج بودن محصولات شان و طول تقریبی موج آن ها واقفند و برای دوره افول موج خود، مسیر، محصول و برنامه ریزی دارند. از نظر من این تنها فرمول قطعی برای موفقیت سازمان ها، در هر زمینه ای است: «موج بسازید و پیش از تمام شدنش، برای دوران پس از تمام شدنش، برنامه ریزی کنید.»

*مدیرعامل شرکت تحلیل ارتباط برنا