چرا استارت‌آپ‌ها در حوزه فرهنگ‌سازی وارد نمی‌شوند؟
حوادث متفاوت، حسرت های تکراری
مثل تمام روزهای کاری دیگر، در حال نوشتن و مطالعه بودم که توییتی که شوخی به نظر می رسید، توجهم را جلب کرد: به مجلس حمله شده. جمله ای که بعد از چند دقیقه بسیار جدی شد و در چند ساعت به خود رنگ خون گرفت. در حملات تروریستی به مرقد امام خمینی (ره) و مجلس شورای اسلامی، هفده تن از هم وطنان ما کشته شدند. اطلاع رسانی لحظه به لحظه در شبکه های اجتماعی، موجی عجیب از هراس و امید در دل همه ایجاد کرده بود و در مدتی کوتاه، تهران به ترند نخست شبکه های اجتماعی جهان تبدیل شد.از این به بعد، ساعت 10:30 صبح هفدهم خرداد، برای ما یک ساعت غیرمعمولی است.
هجوم مردم برای دیدن حوادث، این بار ممکن بود به قیمت جان آن ها تمام شود. صدای گلوله بود و آتش و انفجار. گفتند کارِ داعش است و عملیات انتحاری، اما حتی فاصله نزدیک با مرگ یا احتمال بالای انفجار و حملات تروریستی، به فرماندهی داعش هم نتوانست مردمی را که در حاشیه خیابان با موبایل های روشن به تماشا ایستاده بودند، متوقف کند.
تصاویر و گزارش هایی که از حوادث تروریستی دنیا مخابره می شود، مثلا همین حادثه اخیر در لندن، اغلب مردم را درحال دویدن و دور شدن از صحنه حادثه نشان می دهد. آنها فرار می کنند تا در شرایط بحران جان خود را نجات دهند، اما در ایران در شرایط پرمخاطره ای که داعش به پا کرده بود، آن چه در صحنه حادثه مثل همیشه بیشتر به چشم می آمد، حضور پرشمار مردمی بود که تحت هیچ شرایطی حاضر به ترک محل حادثه نشدند. بخش قابل توجهی از توان نیروهای امدادی و امنیتی حاضر در صحنه، صرف ساماندهی جمعیت تماشاچیان حاضر در محل حادثه شد. همزمان با انتشار اخبار این حادثه در شبکه های اجتماعی، مردم تصاویری از حمله اخیر به تهران و نیز حمله به لندن را به اشتراک گذاشتند و با مضامین مختلف به محتوای یکسانی اشاره کردند، به این که همه جای دنیا مردم در جریان حوادثی مثل این حمله تروریستی فرار می کنند و در ایران از هر جایی که هستند خودشان را به محل حادثه می رسانند که ببینند چه خبر شده است!
تقریباً هر حوزه ای را که در نظر بگیریم، یک یا چند استارت آپ شاخص در آن به رشد مناسب رسیده یا در حال رشد هستند. از گردشگری تا خدمات مالی، از خرید و فروش وسایل نو و دست دوم تا ارسال کالا به نقاط مختلف جهان، هر جا را نگاه کنید دست کم یک استارت آپ فعال را می توانید بیابید که به حل یک مساله، تغییر رفتار مشتریان و نحوه ارائه خدمات می پردازد. در همین حمله اخیر، بسیاری از استارت آپ هایی که در زمینه های مختلف مشغول فعالیت هستند، به شکل های متفاوت تلاش کردند مسوولیت اجتماعی خود را انجام دهند. اسنپ با ارائه کد تخفیف 50 درصدی تلاش کرد مسافران بیشتری را در زمانی کوتاه به منزل و مکان امن شان برساند. ایزی پز، بیدبرگ، پرشین تورینگ، کانگورو، آرتیبیشن، الوپیک، و بیپ تیونز هم با انتشار پست های وحدت آفرین و امیدبخش در شبکه های اجتماعی خود، کاربران پرشمارشان را به آرامش و تمرکز بر ادامه زندگی دعوت کردند.
بسیاری با مقایسه واکنش اجتماعی مردم ایران با شهروندان سایر کشورها نتیجه میگیرند آگاهی مردم برای مواجهه با شرایط بحران اندک است و رفتار آن ها و مزاحمت و اختلالی را که در این شرایط برای نیروهای امدادی ایجاد می کنند، به حساب این می گذارند که فرهنگ رفتار اجتماعی درست، در شرایط بحران، در جامعه جا نیفتاده است. آیا واقعاً مردم ایران از نظر فرهنگی، به زعم شماری از منتقدان، عقب مانده تر از شهروندان اروپایی هستند؟ یا این که به اندازه کافی برای مواجهه اجتماعی در شرایط بحران آموزش ندیده اند؟ در این زمینه رسانه ها و اطلاع رسانی شفاف در زمان بحران تا چه اندازه می تواند حواشی و پیامدهای اجتماعی منفی را مدیریت کرده و کاهش دهد؟
آیا همین مقدار ورود و حضور استارت آپ ها در عرصه فرهنگی اجتماع کافی است؟ آیا زمان مناسب برای اجرای حرکت هایی مانند پویش بین خطوط در زمینه فرهنگ رفتار در شرایط بحران فرا نرسیده است؟ به نظر می رسد نهادهای دولتی و خصوصی مدعی حمایت از استارت آپ ها، تمایلی به تزریق منابع مالی و حمایتی خود به حوزه فرهنگ عمومی، که درآمد مستقیم چندانی نخواهد داشت اما از خسارت های بی شماری جلوگیری خواهد کرد، ندارند. برای شرکت های نوپا هم راه اندازی و گسترش چنین فعالیت هایی آن قدر هزینه خواهد داشت که هر برنامه ای عملاً در همان زمان آغاز محکوم به شکست خواهد بود. آیا زمان آن نرسیده است که برای یک بار هم که شده فرهنگ ما از فناوری به شکلی مناسب بهره مند شود و در حوادثی نظیر آتش سوزی پلاسکو و حمله تروریستی تهران، انگشت حیرت و افسوس از مرگ ها و خسارت های قابل پیش گیری به دندان نگزیم؟