شهرزاد میرجهانی*

در جلسات بی شماری که برای آموزش دادن استفاده از نرم افزار داشتم با موارد عجیبی روبه رو می شدم؛ تیم ها در ابتدا هیجان زده می شدند ولی در ادامه تمایل شان را به استفاده از دست می دادند و یا از همان اول هیچ علاقه ای به استفاده از نرم افزار نداشتند. در حالی که نرم افزار، ویژگی ها و قابلیت هایی داشت که واقعا کار روزمره شان را ساده تر می کرد. بعد از مدتی کنجکاو شدم تا ریشه این مقاومت ها را پیدا کنم. به نظرهای کاربرها توجه بیشتری نشان دادم و سعی کردم با آن ها رابطه ای دوستانه برقرار کنم تا بیشتر مرا در جریان فکرها و دیدگاه شان بگذارند. بعد از انجام چند پروژه دیگر، توانستم دلایل اصلی این چالش را پیدا کنم:

اعتماد- افراد در مورد به اشتراک گذاشتن تمام اطلاعاتی که در اختیار دارند، احساس خوبی نداشتند. دل شان نمی خواست تمام دارایی اطلاعاتی و دانشی خودشان را در دسترس همه بگذارند و از طرفی دوست نداشتند مدیران بالادستی، این اطلاعات را به ریز داشته باشند. چرا که حس می کردند در این صورت قدرت شان را از دست می دهند و شاید به زودی دیگر نیازی به حضورشان در مجموعه حس نشود. 

آزادی- در صورت استفاده از نرم افزار، باید فرآیندی مشخص را برای انجام کارشان طی می کردند. فرآیندی که پیش از آن هیچ وقت در کارشان به این شفافیت وجود نداشت. حس می کردند که دیگر قدرت عمل ندارند و در چارچوبی گیر کرده اند که دست و پای شان را بسته است.

در تلاش بودم روشی برای حل کردن این چالش پیدا کنم که در میان جستجوهای ام به مفهوم «تفکر طراحی» برخوردم. فهمیدم محصولات موفق طوری طراحی می شوند که براین مقاومت غلبه کنند و کاری کنند که استفاده از محصول، لذت بخش باشد و یا به قولی، به دل بنشیند. 

2- هنگ کنگ و تحصیل در رشته طراحی  

ترم دوم تحصیلی شروع شده بود. دو استاد هلندی، به هنگ کنگ پرواز کردند تا کارگاهی سه روزه برای ما دانشجویان دانشکده دیزاین دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ برگزار کنند. این کارگاه که با کتاب شان، 

“frame innovation”  هم نام بود، تبدیل به یکی از بهترین قسمت های دوره تحصیلی یکساله ما شد. 

کیس و دیک، ما را با مفهوم احساسات و نیازهای اولیه انسانی در طراحی آشنا کردند. حرف اصلی شان این بود که تمام محصولات و سرویس هایی که شرکت ها به  مشتریان خود عرضه می کنند، قرار است یکی از احساسات و نیازهای اصلی ما انسان ها را پوشش دهد؛ نیازهایی از جنس اعتماد به نفس، آزادی، عشق، دل بستگی، نیاز به دیده شدن و غیره. 

 درواقع در طول سه روز کارگاه تلاش داشتند به ما یاد بدهند که در طراحی یک محصول، برای خودتان و از ذهن خودتان طراحی نکنید. حواس تان باشد این چیزی که طراحی می کنید به کدام نیاز اصلی انسانی پاسخ می دهد و چه طور باید این نیاز را ببینید، درک کنید و برای اش طراحی کنید. 

همیشه برای طراحی محصول، همه جا حرف از ویژگی های نرم افزاری و امکانات منحصربه فرد به میان می آید. اگر از شرکت ها بپرسید تفاوت شما با رقبا چیست، در اکثر موارد، لیستی از قابلیت ها را ردیف می کنند که بگویند بله! ما در این همه ویژگی متفاوت ایم. اما راست اش قضیه این طوری نیست. 

من در طول این دوره آموزشی حرفی از این چیزها نشنیدم. امکانات و ویژگی های ظاهری و قابلیت های محصول، فقط ابزاری است برای رفع نیازهای احساسی اصلی. محصولاتی که موفق هستند، طراحانی دارند که برای رفع این نیازها تلاش می کنند. طراحانی که اعتماد، احساس مقبولیت و هم دلی را طراحی می کنند. 

پس از پایان روز اول کارگاه، از دیک پرسیدم که خب! پس وقتی ما یک بار برای همیشه نیازهای احساسی را که تعدادشان نهایتا به پنجاه مورد می رسد، شناسایی و تحلیل کنیم، دیگر در همه پروژه ها می توانیم از آن استفاده کنیم، این طور نیست؟ 

اول یک نه بزرگ گفت. بعد توضیح داد که می دانی، مثلا احساس اعتماد به نفس را در نظر بگیر؛ همیشه تعریف اش برای همه یکسان نیست. بسته به زمینه محصول و هم چنین نوع مشتریانی که قرار است از آن استفاده کنند، مفهوم و درک اعتماد به نفس در نظر افراد تفاوت می کند. بنابراین نیاز است تا براساس شرایط خاص، طراحی شود. و ادامه داد: ما برای هر پروژه ای که انجام می دهیم این مراحل را طی می کنیم: سه تا پنج تم اصلی احساسی که بیشترین موضوعیت را دارند انتخاب و متناسب با زمینه محصول و نوع مشتریان خاص، تم ها را تعریف و طراحی می کنیم.

 دیزاین استراتژیست