فناوران - این دستورالعمل سال گذشته با مشارکت بخش خصوصی و چند دستگاه دولتی از جمله وزارتخانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات، کار و تعاون و اقتصاد، تدوین شد و برای تصویب نهایی به شورای عالی بورس ارسال شد.

در شورای عالی بورس دستورالعمل پیشنهادی با تغییراتی به تصویب رسید که مهم ترین این تغییرات این است که دریافت مجوز راه اندازی پلات فرم در انحصار نهادهای مالی قرار گرفته و البته عاملان نیز می توانند با این نهادها قرارداد همکاری ببندند.

تدوین و تصویب این دستورالعمل کمتر از یک سال به طول انجامید که به نظر می رسد یک رکورد در حوزه قانون گذاری در ایران باشد.

براساس این دستور العمل در تامین مالی جمعی، منابع مورد نیاز راه اندازی یا توسعه یک کسب و کار تامین شده و تامین کننده منابع، نقش مشارکت کننده در طرح را داشته و در سود و زیان طرح شریک است.

همچنین عامل موظف است برای انجام تامین مالی جمعی نسبت به اخذ مجوز فعالیت از کارگروه ارزیابی مطابق این دستورالعمل اقدام کند.

عامل تامین سرمایه جمعی صرفا از طریق انعقاد قرارداد با نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس مجاز به تامین مالی جمعی هستند. در این خصوص نهادهای مالی می توانند با اصلاح اساسنامه خود مطابق مقررات، نسبت به انتقاد قرارداد با عامل اقدام کنند.

نهادهای مالی دارای مجوز از سازمام نیز می توانند پس از اصلاح اساسنامه مطابق مقررات و اخذ مجوز فعالیت تامین مالی جمعی از کارگروه ارزیابی، خود نیز به عنوان عامل اقدام به تامین مالی جمعی کنند. همچنین هر نهاد مالی می تواند در هر زمان حداکثر با 5 عامل به منظور انجام فعالیت تامین مالی جمعی طرف قرارداد باشد.

فهرست نهادهای مالی مجاز به فعالیت در زمینه تامین مالی جمعی و ضوابط مربوط به نحوه فعالیت آنها، ظرف مدت حداکثر 2 ماه پس از تصویب این دستورالعمل به تصویب سازمان بورس خواهد رسید. علاوه بر حداقل مفادی که لازم است در قرارداد منعقده بین عامل و نهاد مالی درج شود، ظرف مدت 2 ماه پس از تصویب این دستورالعمل به پیشنهاد فرابورس به تصویب سازمان می رسد.

سکوهای موجود تامین مالی جمعی حداکثر 6 ماه پس از تصویب این دستورالمل فرصت اخذ مجوز فعالیت از کارگروه ارزیابی را دارند. پس از این تاریخ به صورت مستمر فهرست سکوهای مجاز به تامین مالی جمعی از طریق سامانه فرابورس اعلام خواهد شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اقدام به مسدودسازی تمامی سکوهای خارج از این لیست خواهد کرد.

حوزه جغرافیایی اجرای طرح در داخل کشور بوده ولی جمع آوری منابع مورد نیاز طرح ها از تامین کنندگان خارج از کشور نیز بلامانع است.

مراحل تامین مالی در این دستورالعمل به این صورت است:

الف- ارزیابی اولیه متقاضی و طرح توسط عامل یا ناظر فنی/مالی حسب تشخیص عامل، به منظور مطابقت با شرایط ثبت نام

ب- عقد قرارداد با متقاضی و دریافت مستندات و اطلاعات وی

ج- دریافت نماد اختصاصی از فرابورس

د- انتشار فراخوان تامین در سکو شامل مشخصات 

ه-  اعلام فراخوان جمع آوری وجوه.

همچنین انتقال گواهی شراکت به غیر براساس رویه ای که ظرف مدت حداکثر 2 ماه پس از تصویب این دستورالعمل به پیشنهاد فرابورس به تصویب سازمان خواهد رسید، انجام می پذیرد.

براساس این دستورالعمل حداکثر مقدار قابل تامین از طریق تامین مالی جمعی برای هر طرح 20 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است و هر عامل هم حداکثر نمی تواند بیش از 200 میلیارد ریال طرح باز پذیرش کند.

نکته دیگر اینکه متقاضی خود باید حداقل 10 درصد وجه مورد نیاز طرح را تامین کند و تنها از یک سکو هم می تواند اقدام به جمع آوری مبلغ کند. 

درباره دستورالعمل مصوب شورای عالی بورس با جعفر محمدی، یکی از فعال ترین اعضای جامعه کراودفاندینگ کشور، گفت وگو کرده ایم. او نخستین کسی بود که تز دکترایش در سال 1389 را بر مبنای کراود فاندینگ تعریف کرد و یکی از بنیانگذاران نخستین سایت تامین سرمایه جمعی (مهربانه) محسوب می شود. او همچنین یکی از اعضای کارگروه تدوین این دستورالعمل زیر نظر وزارت کار محسوب می شود.

جعفر محمدی درباره تغییرات این دستورالعمل گفت: مهم ترین تغییر این دستورالعمل نسبت به آنچه با توافق سه وزارت خانه کار، ارتباطات و اقتصاد و همکاری بخش خصوصی به شورای عالی بورس ارسال شد، این است که براساس نظر ما هر کسی می توانست به صورت مستقیم تقاضای راه اندازی پلات فرم تامین سرمایه جمعی کند اما در این سند این موضوع به نهادهای مالی زیر نظر بورس منحصر شده است. البته امکان اینکه بقیه اشخاص حقوقی با این نهادهای مالی قرارداد بسته و سکوی مورد نظر خود را راه اندازی کنند.

وی با بیان اینکه نهادهای مالی، گسترده وسیعی از کارگزاری ها، صندوق های سرمایه گذاری و ... شامل می شوند گفت: قرار است ظرف دو ماه آینده نهادهای مالی مورد نظر دستورالعمل دقیقا مشخص شوند.

عضو کمیته تدوین دستورالمعل تامین جمعی مالی گفت: پس از آنکه فهرست نهادهای مالی که امکان دریافت فعالیت تامین مالی جمعی را دارند مشخص شد، آن نهاد مالی می تواند  درخواست خود را به کمیته ارزیابی داده و خودش سکوی تامین مالی جمعی راه اندازی کند. 

وی افزود: این نهادهای مالی همچنین باید اساسنامه خود را تغییر دهند تا بتوانند با دیگر عاملان این حوزه قرارداد همکاری امضا کنند.

 البته فرابورس باید ظرف مدت دو ماه قرارداد مابین نهاد مالی و عامل تامین مالی جمعی را آماده کند. در نهایت هم متقاضی پس از آنکه با یک نهاد مالی به توافق رسید، خودش هم باید مدارک لازم را به کارگروه ارزیابی که در فرابورس تشکیل می شود ارایه بدهد و تنها امضای قرارداد با نهاد مالی، کافی نیست.

محمدی با بیان اینکه در دستورالعمل نخست سه مدل تامین سرمایه جمعی شامل پاداش، اهدا و مشارکت دیده شده بود گفت: دستورالعمل مصوب سازمان بورس تنها به مدل مشارکت پرداخته و به مدل های اهدا و مشارکت ورود نکرده است. مدل وام نیز نیازمند دستورالعمل های بانک مرکزی است و طبیعی بود که جایی در این دستورالعمل نداشت.

وی افزود: با توجه به سکوت دستورالعمل، مدل اهدا که عمدتا شامل نهادهای خیریه می شود، مانند گذشته باید فعالیت خود را در چارچوب قوانین وزارت کشور انجام داده و صاحبان این نوع پلات فرم ها باید مجوز موسسه خیریه دریافت کنند.

عضو انجمن فین تک درباره مدل پاداش نیز گفت: این مدل با ملاحظاتی، می تواند به شکل پیش فروش باشد که از نظر قانون، محدودیت خاصی برای این مدل پیش بینی نشده است.

محمدی درباره اینکه در این دستورالعمل آمده است که کلیه پلات فرم های تامین مالی جمعی باید ظرف 6 ماه از تصویب این دستورالعمل مجوز بگیرند و در غیر این صورت وزارت ارتباطات آنها را مسدود می کند گفت: با توجه به اینکه این دستورالعمل صرفا درباره مدل مشارکتی است، بنابراین معنی این بند این است که همه مدل های مشارکتی فعلی باید برای گرفتن مجوز ظرف 6 ماه اقدام کنند و این موضوع شامل مدل های اهدا و پاداش نمی شود.

عضو کمیته تدوین دستورالمعل تامین جمعی مالی گفت: یکی از تغییرات خوبی که شورای عالی بورس در این دستورالعمل ایجاد کرده، در سقف مالی فعالیت عاملان تامین مالی است. پیش تر سقف مبلغ جمع آوری برای هر پروژه تنها یک میلیارد تومان تعیین شده بود که به 2 میلیارد تومان افزایش یافته است. همچنین هر پلات فرم نیز اجازه داشت میزان مبلغ تسویه نشده ای که در اختیار دارد تا 10 میلیارد تومان باشد که این نیز دو برابر شده است.

وی افزود: یک تغییر جالب دیگر در این دستورالعمل این است که متقاضی تامین مالی جمعی باید 10 درصد مبلغ مورد نیاز پروژه اش را خودش تامین کند. 

محمدی درباره اینکه با توجه به آیین نامه های مورد نیاز این دستورالعمل، چه زمانی می توان شاهد راه اندازی نخستین پلات فرم های تامین جمعی مالی بود گفت:  چند گام باید به صورت عملیاتی برداشته شود از جمله اینکه بورس نهادهای مالی مجاز را مشخص کند، کمیته ارزیابی تشکیل و قالب قرارداد میان عامل و نهاد مالی تعیین شود. 

همچنین سامانه جامع فرابورس قرار است راه اندازی شود که در آن پروژه ها و تمام حمایت های انجام شده ثبت خواهد شد تا امکان هرگونه تقلب و دستکاری از بین برود. 

وی ادامه داد: مشارکت کنندگان نیز باید کد بورسی بگیرند که برای سهولت در این کار از طریق سامانه جامع، این کار ممکن می شود. 

محمدی ادامه داد: همچنین براساس این دستورالعمل عامل باید حساب بانکی تفصیلی داشته باشد که این امکان قبلا وجود نداشت و باید دید بانک مرکزی چه زمانی امکان باز کردن حساب های تفصیلی را فراهم می کند. 

عضو انجمن فین تک گفت: با توجه به این شرایط فکر می کنم حداقل 6 ماه مراحل اولیه طول خواهد کشید و تا پایان سال شاهد راه اندازی حداقل یک پلات فرم با مدل مشارکتی باشیم.

محمدی درباره سایت مهربانه توضیح داد: با توجه به اینکه این پلات فرم با مدل اهدا فعالیت می کند و به عنوان یک موسسه خیریه نیز ثبت شده است، کماکان به فعالیتش ادامه خواهد داد. 

وی افزود: در حوزه پاداش نیز ما یک سایت برای پیش فروش محصولات تولیدی و خدمات استارت آپ ها آماده کرده ایم و با توجه به اینکه محدودیت قانونی در این زمینه وجود ندارد، به محض توافق با یک شریک سرمایه گذار کار را آغاز می کنیم.محمدی گفت: در مدل مشارکتی نیز ما پلات فرم آماده داریم اما باید ببینیم فضا به چه صورت پیش خواهد رفت و با طی مراحل قانونی، آمادگی مشارکت برای ارایه و پشتیبانی پلات فرم را در این 

 حوزه داریم.