فناوران- اطلاعات ارائه شده در این گزارش بر اساس آخرین داده های مرکز تحقیقات بازی های دیجیتال ایران در پایان سال 2017 و گزارش بازار بازی ترکیه در سال 2019 (Turkey Game Market 2019 Report) به دست آمده است.
قبل از پرداختن به این گزارش و مقایسه بازار بازی های دیجیتال در ایران و ترکیه، لازم به تذکر چند نکته است. نخست آنکه این مقایسه امکان ورود به جزئیات را نداشته و در حد کلیات است؛ چرا که علاوه بر سال های متفاوت انتشار گزارش ها، برخی مفاهیم پایه نیز در آنها متفاوت است. به عنوان نمونه درگزارش ایرانی، تصریح شده که سن بازیکنان طبق تعریف از سه سال به بالا است. اما در گزارش ترکیه در مورد تعریف بازه های سنی بازیکنان چیزی گفته نشده است. دیگر اینکه تعریف بازیکن در گزارش های مرکز تحقیقات بازی های دیجیتال ایران مشخص و ثابت است و عبارت است حداقل یک ساعت بازی در هفته با حداقل یکی از سه پلتفرم موبایل، کنسول و رایانه؛ اما در گزارش ترکیه تعریف دقیق بازیکن مشخص نیست.
دسترسی های پایه در ایران و ترکیه
طبق اعلام مرکز آمار، جمعیت ایران در انتهای سال گذشته، 83.3 میلیون و جمعیت ترکیه نیز طبق آخرین داده های موجود در سال 2019، بیش از 84 میلیون نفر بوده است. هرم جمعیتی مشابه، نسبت جنسی مشابه و زمینه های فرهنگی و سطح توسعه یافتگی مشابه، امکان مقایسه این دو را بیشتر کرده است. از سویی اختلاف هایی نیز وجود دارد؛ به عنوان مثال GDP در ترکیه بالاتر است و در مقابل نرخ مرگ ومیر کودکان در ایران کمتر است (جدول 1).
ترکیه بیش از 63 میلیون کاربر اینترنت (حدود 75 درصد جمعیت کشور) و بالای 53 میلیون کاربر شبکه های اجتماعی (حدود 64.5 درصد جمعیت کشور) دارد. 98 درصد مردم ترکیه به تلفن همراه و 86 درصد به انواع رایانه (لپ تاپ یا رایانه خانگی) دسترسی دارند. 75 درصد تلفن های همراه ترکیه را گوشی های هوشمند تشکیل می دهند. در مقابل طبق یافته های پیمایش مصرف کالای فرهنگی ایران در سال 98، 90.7 درصد ایرانیان تلفن همراه دارند و 68.6 درصد این افراد از گوشی های هوشمند استفاده می کنند. تنها شبکه اجتماعی تلگرام در ایران بیش از 42 میلیون کاربر دارد.
بازار بازی در ترکیه و ایران
بازی کردن در ترکیه بعد از استفاده از برنامههای پیامرسان، تماشای ویدئو و پیگیری اخبار، چهارمین فعالیت پرتکرار میان کاربران گوشی های هوشمند است و از میان بازیکنان موبایلی ترکیه، 49 درصد اظهار کرده اند که حداقل یک بار در روز بازی می کنند و 12 درصد آنها هرگز با پلتفرم موبایل بازی نکرده اند. در مقابل 88 درصد از 28 میلیون بازیکن ایرانی حداقل یک ساعت در هفته با گوشی هوشمند یا تبلت بازی می کنند. به عبارت دیگر ایران حدود 25 میلیون بازیکن پلتفرم موبایل دارد. البته باید به این نکته توجه داشت که آمار بازیکنان ایران مربوط به انتهای سال 96 و آمار بازیکنان ترکیه مربوط به انتهای سال 2019 است و تعداد بازیکنان ایرانی در دو سال گذشته قطعاً بیشتر شده است.
در سال 2019 ترکیه بیش از 32 میلیون بازیکن (بدون اشاره به تعریف بازیکن) داشته است. این تعداد بازیکن بازاری با بیش از 830 میلیون دلار درآمد ایجاد کرده اند که به نسبت سال گذشته با کاهش حدود 23 میلیون دلاری همراه بوده است. بر اساس آمار سال 1396،ایران 28 میلیون بازیکن (بر اساس تعریف مفروض) داشته است. این تعداد بازیکن بازاری با حدود 920 میلیارد تومان در سال 96 ایجاد کرده اند. براساس آمار گزارش نمای باز 1396، این رقم معادل 269 میلیون دلار در سال مذکور است. تخمین زده می شود که بازار ایران در سال 2019 با حدود 460 میلیون درآمد بعد از ترکیه و عربستان، پردرآمدترین بازار بازی های دیجیتال در خاورمیانه را داشته باشد. اگرچه این عدد محاسبه شده برای ایران در سال 2019 بر اساس تخمین های مجموعه Newzoo صورت گرفته و به دلیل مسائل مربوط به الگوهای پرداخت و کپی رایت در ایران معمولا بیشتر از مقدار واقعی برآورد می شود.
35 درصد بازیکنان ترکیه در بازه سنی 25 تا 34 سال قرار دارند. 57.2 درصد کل بازیکنان ترکیه مرد و 42.8 درصد آنها زن هستند. در مقابل میانگین سنی بازیکنان در ایران 19 سال است. 65 درصد بازیکنان ایرانی مرد و 35 درصد آنها زن هستند.
در جدول 2 مقایسه ای میان وضعیت کلی بازار بازی های دیجیتال در ایران و ترکیه ارائه شده است.
برترین بازی های پلتفرم موبایل در ترکیه و ایران
در سال 2019 برترین بازی های فریمیوم روی پلتفرم موبایل در ترکیه به ترتیب PUBG، Call Of Duty Mobile-Activision و Subway Surfers-Kiloo بوده است. در مقابل در میان بازیکنان ایرانی در سال 1396 بازی های موبایلی Clash Of Clans، باقلوا، Clash Royale، Pou و Quiz of Kings بازیهای محبوب بوده اند. اگرچه این ترکیب در طول سالیان در کشور تغییر یافته و برای مثال به استناد برنامک بازار در هفته اول فروردین 1399، 10 بازی پرفروش در این فروشگاه به ترتیب بازی های نبرد پادشاهان، منچرز (منچ آنلاین)، Quiz of Kings، اسپارتاکوس (آنلاین)، گلمراد، امپراطوری پادشاهان، کلش آو زامبی 2، نبرد قهرمانان، Clash of Zombies (کلش آف زامبی) و نبرد شاهزادگان بوده اند.
78 درصد بازیکنان ترکیه به صورت یک نفره بازی می کنند. ژانر محبوب این دسته از بازیکنان، ژانر معمایی است، به نحوی که 40 درصد آن ها این ژانر را ترجیح می دهند. ژانرهای بازی با کلمات، اکشن-ماجراجویی و استراتژی ژانرهای محبوب بعدی میان این دسته از بازیکنان ترکیه هستند
در مقابل تا پایان سال 1396، 89 درصد از بازیکنان ایرانی بازی های آفلاین بازی می کردند و 49 درصد از آنها تجربه بازیهای آنلاین را نیز داشته اند. در ایران در این مقطع زمانی 5 ژانر معمایی، دونده/ سکوبازی، آرکید، رانندگی و ورزشی به ترتیب پرطرفدارترین ژانرهای بازیهای موبایلی بوده اند.