فناوران- خرید موبایل در روزهای کرونایی، شاید آخرین کاری باشد که به آن فکر کنید. با این حال، تعداد مشتریان مراکز فروش موبایل در تهران، مانند پاساژ علاءالدین، چارسو و بازار موبایل نسبت به روزهای عادی تا حدی کمتر شده است. اکثر فروشنده ها، کد صنفی وزارت بهداشت را روی ویترین های خود نصب کرده اند و بسیاری از فروشگاه های بازار موبایل و چارسو، موارد بهداشتی را رعایت می کنند. برخی با قرار دادن وسایل قدیمی در ورودی و برخی با نصب نایلون روی پیشخوان تلاش می کنند فاصله اجتماعی با مشتری را حفظ کنند. فروشگاه های بزرگتری که به عنوان نمایندگی برندها مشغول فعالیت هستند هم با ژل ضد عفونی کننده دست و برخی از آنها با تبسنج، از مشتریان استقبال می کنند. استقبال از مشتری تنها در حفظ موارد بهداشتی و جلوگیری از شیوع کرونا خلاصه می شود و وقتی سراغ قیمت ها را می گیریم، خبری از مشتری مداری نیست.
در بازار این روزهای موبایل فرقی نمی کند به دنبال چه برند یا چه مدلی باشید. این روزها فروشنده های کمی پیدا می شوند که حاضر به فروش اجناس خود هستند. اگر هم کسی فروشنده باشد، قیمت هایش آنقدر بالاست که قید خرید را بزنید. برخی مدل های میان رده و پایین رده نیز در فروشگاه های اینترنتی بزرگ، ناموجود شده اند و فروشگاه های اینترنتی کوچک تر که هنوز قیمت های خود را به روز نکرده اند، احتمالاً به دلیل مسائلی که از طرف تأمین کننده وجود دارد، سفارش ها را لغو می کنند.
موجود نیست یا گران شده
بررسی های میدانی از مراکز فروش اصلی موبایل در تهران نشان می دهد قیمت موبایل تقریباً در تمام فروشگاه های خرد، افزایش پیدا کرده است. این افزایش قیمت در نمایندگی برندها نیز دیده می شود. وقتی بعد از چند دقیقه بررسی گوشی های تلفن همراهی که به عنوان نمونه روی میز این فروشگاه های بزرگ دیده می شوند، درباره قیمت از فروشندگان سؤال می کنید، درباره بسیاری از برندها و مدل ها یک پاسخ مشترک می شنوید: موجود نداریم.
یکی از مشتری ها در حالی که موبایل مورد نظر خود را روی میز برمی گرداند، درد دل کنان می گوید: دو هفته پیش چند مدل تلفن همراه را بعد از بررسی در سایت ها انتخاب کردم، اما برای خرید مردد بودم. تصمیم داشتم به نمایندگی ها بروم تا با بررسی از نزدیک بتوانم تصمیم گیری کنم، اما به دلیل شیوع کرونا تا بازگشایی مراکز خرید صبر کردم. حالا نمایندگی می گوید موجود نداریم، قیمت مغازه ها هم نسبت به دو هفته گذشته آنقدر زیاد شده که با بودجه من همخوانی ندارد.
ممکن است افزایش تقاضایی که به دلیل تعطیلی موقت پاساژها و مراکز خرید بدون پاسخ مانده ، در افزایش قیمت ها نقش داشته باشد و با این حال، قیمت ها در بازار موبایل آنقدر بالا رفته اند که نمی توان همه تقصیرها را به گردن تقاضای مشتریان انداخت. این افزایش قیمت تقریباً در همه رده های تلفن همراه نسبت به ابتدای سال و همچنین سال گذشته دیده می شود.
۱۰ میلیون تومان، قیمت ارزان ترین پرچمدار
به عنوان مثال، گوشی های پرچمدار بازار مانند Galaxy Note 10 سامسونگ که قیمتش پیش از این حدود ۱۳ میلیون تومان بود حالا بیش از ۱۴ میلیون تومان فروخته می شود. قیمت مدل پرچمدار هواوی یعنی P30 Pro هم که پیش از این حدود ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود این روزها به ۱۱ میلیون تومان نزدیک شده است. مدل Mi Note 10 Pro برند شیائومی هم از حدود هشت میلیون و پانصد هزار تومان به ۹ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیده است. در مدل iPhone 11 Pro اپل، افزایش قیمت محسوس تر است، تلفن همراهی که پیش از این با حدود ۲۲ میلون تومان قابل خریداری بود، قیمت های بالای ۲۵ میلیون تومان را تجربه می کند و در برخی فروشگاه ها تا ۲۹ میلیون تومان هم فروخته می شود.
میان رده ها هم گران شدند
اگر به دنبال موبایل های گران قیمت نیستید و ترجیح می دهید یک تلفن همراه با امکانات متوسط برای نیازهای روزانه خود تهیه کنید، مدل های میان رده مناسب شما هستند. با این حال، موج گرانی به موبایل های میان رده هم رسیده است. مدل Galaxy A60 سامسونگ که پیش از این با قیمتی حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قابل خریداری بود، به پنج میلیون تومان رسیده است. در برند هواوی نیز مدل Y۹ گوشی میان رده ای است که با افزایش قیمت یک میلیون تومانی به چهار میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است. مدل Redmi Note 8 Pro برند شیائومی از هم از حدود چهار میلیون تومان به چهار میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده است.
گوشی هایی که دیگر اقتصادی نیستند
گوشی های پایین رده، قیمت مناسب تر و البته امکانات سخت افزاری و نرم افزاری پایین تری نسبت به میان رده ها و پرچم دارهای بازار دارند. در واقع بازار هدف این مدل ها، مشتریانی هستند که گزینه های اقتصادی تری را ترجیح می دهند. گزینه هایی که در بازار این روزهای موبایل، دیگر اقتصادی نیستند. مدل Galaxy A30 سامسونگ که ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان قیمت داشت، به بیش از چهار میلیون تومان رسیده است. در برند هواوی نیز مدل Y5 lite یکی از میان رده های پرطرفدار با قیمت حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود که این روزها به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم رسیده است. مدل Redmi 7A 32G از برند شیائومی هم از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
سوءاستفاده از ناآگاهی مشتریان
تعداد اندکی از فروشنده ها تلاش می کنند در این آشفته بازار موبایل از ناآگاهی فروشندگان سوءاستفاده کنند. بعد از مدتی گشت و گذار و قیمت گرفتن از چندین مغازه، فروشنده ای را پیدا کردیم که قیمت هایش بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان از میانگین بازار، پایین تر بود. ابتدا تصور کردیم این قیمت های پایین، به دلیل رجیستر نبودن گوشی باشد، اما فروشنده با نشان دادن جعبه و لیبل ریجستری گفت خیالتان راحت باشد اینجا جنس غیرقانونی نداریم. ما که تصور می کردیم بالأخره یک فروشنده منصف پیدا کردیم، دلیل قیمت مناسب این فروشنده را پرسیدیم، اما شنیدن جوابش دلسردمان کرد: قیمتی که به شما گفتم قیمت گوشی بود. به قیمت فاکتور، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده و هزینه انتقال مالکیت اضافه می شود. هزینه گلس، فارسی سازی، آپدیت و نصب برنامه ها هم که جداست.
فروشگاه های عمده فروشی که مشتریان اصلی شان مغازه دارها هستند نیز منتظر نمی مانند تا مدل گوشی را به طور کامل بگویید و تا کلمه قیمت را می شنوند جواب می دهند: فروش نداریم، نرخ هنوز نیامده.
با کمتر از دو میلیون تومان چه بخریم؟
چند ماه پیش و در زمستان، می شد مدل های متنوع گوشی های پایین رده و حتی میان رده های انگشت شماری را که به تدریج از بازار کنار می رفتند، با قیمت های کمتر از ۲ میلیون تومان خریداری کرد. این در حالی است که در هفته های اخیر، تنها گزینه های زیر ۲ میلیون تومان، محدود به برخی مدل های نوکیا می شود که البته چندان مورد استقبال نیستند. علاوه بر نوکیا، برخی برندهای کمتر شناخته شده مانند گیگاست، اسمارت و اینونس، مدل های زیر ۲ میلیون تومانی در بازار دارند که البته از نظر سخت افزاری و نرم افزاری، تفاوت قابل توجهی حتی با مدل های پایین رده برندهای شناخته شده دارند.
سه مقصر افزایش قیمت موبایل
عوامل متعددی در افزایش قیمت موبایل دخیل هستند. بخشی از این افزایش قیمت را می توان ناشی از تقاضایی دانست که به دلیل شیوع کرونا، امکان پاسخ به آن وجود نداشت و در بازگشایی تقریباً ۱۰ روزه بازار موبایل، خود را نشان داده است.
بخش دیگر را می توان ناشی از افزایش حدود ۲۰۰۰ تومانی نرخ ارز نسبت به زمستان دانست که بر قیمت این کالای وارداتی تأثیر گذاشته است. با این حال، افزایش قیمت در بازار موبایل، از افزایش نرخ ارز سبقت گرفته است.
عامل دیگر افزایش قیمت را می توان در چالش های بازار جهانی موبایل به دنبال شیوع کرونا و کاهش عرضه جست وجو کرد. برندهای اصلی این بازار یعنی اپل، سامسونگ و هواوی از کاهش توزیع محصولات خود به بازار جهانی خبر داده اند. واردات موبایل به ایران نیز تحت تأثیر شیوع کرونا قرار گرفته، به طوری که به گفته حسین غروی رام رئیس هیئت مدیره انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی، از رکود ۶۰ درصدی بازار موبایل ایران در اسفندماه ۱۳۹۸ نسبت به بهمن ماه خبر داده بود.
افزایش ۳۰درصدی قیمت را پیش بینی کردیم
در همین رابطه اما انجمن واردکنندگان موبایل و تبلت، با انتشار اطلاعیه ای کمبود جهانی کالا به دلیل کرونا، بالا رفتن نرخ ارز و افزایش تقاضا برای خرید گوشی در پی معرفی اپلیکیشن شاد را از جمله عوامل التهابات بازار موبایل اعلام کرد.
در این بیانیه آمده است: «انجمن واردکنندگان موبایل به عنوان یکی از تشکل های تخصصی اتاق بازرگانی ایران، همواره با رصد تحولات بازار تلفن همراه، تحلیل شرایط مصرف موبایل در کشور و تحلیل بازار، نظرات کارشناسی خود را به دستگاه های ذیربط و تصمیم گیران این حوزه اعلام کرده است.
از این رو پس از دریافت گزارش واردات و مصرف کشور از سامانه همتا، این انجمن طی نامه ای، وزارت صمت و دیگر دستگاه های ذیربط را از پیامدهای پیش روی بازار تلفن همراه آگاه ساخت. در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: این انجمن پیش بینی کرده بود در صورتی که توقف های متعدد و زمان بر در ثبت سفارش و تخصیص ارز به شیوه حاضر ادامه پیدا کند، با معضل بزرگ کمبود جهانی کالا و افزایش بی سابقه بیش از ۳۰ درصدی قیمت ها و تشنج دوباره در زنجیره عرضه و توزیع مواجه خواهیم شد. حالا پس از گذشت ۲ هفته شرایط از آنچه که تصور می شد نیز بحرانی تر شده است. ادامه تعطیلی مراکز آموزشی و به طبع آن تمرکز بر آموزش آنلاین و البته معرفی برنامه کاربردی «شاد» برای استفاده آموزشی دانش آموزان، تقاضای موبایل را در بازار افزایش داده است. لازم به توضیح است از ابتدای سال ۹۹ تا نیمه اردیبهشت ماه تنها ۷۰۰ هزار دستگاه موبایل وارد کشور شده در حالی که مصرف ماهانه کشور یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه است. از این رو میزان موبایل وارد شده در فروردین و اردیبهشت ۹۹ پاسخگوی تقاضای ایجاد شده در بازار نیست و همین موضوع باعث التهاب در بازار شده است. اینک ما با سیل عظیمی از تقاضا در بازار مواجه شده ایم. کالا در سطح عرضه به حداقل رسیده است. قیمت ارز افزایش یافته و تخصیص ارز به واردات موبایل داده نمی شود. و از همه مهمتر احتمال از سرگرفتن قاچاق با سوءاستفاده از رویه مسافری به بهانه عدم تأمین کالا توسط واردکنندگان، تهدیدی جدی است که باید چاره ای برای آن اندیشیده شود. از این رو با توجه به شرایط حاکم بر کشور و نیاز جامعه به این وسیله کاربردی، از تمام دستگاه های ذیربط همچون وزارت صمت و بانک مرکزی درخواست داریم تا نسبت به تخصیص ارز مورد نیاز جهت واردات موبایل اقدام و فرآیند ثبت سفارش و ترخیص را تسریع کنند؛ در این صورت می توان امیدوار بود که التهابات در بازار موبایل فروکش کرده و در نهایت مصرف کننده نهایی می تواند در این شرایط نامناسب اقتصادی، موبایل را با قیمت واقعی خود خریداری کند. در غیر این صورت فشارها به مصرف کننده و صنوف فعال در حوزه تلفن همراه بیش از پیش خواهد شد و باید در آینده ای نزدیک شاهد افزایش نامتعارف قیمت موبایل، تعطیلی کسب و کارها و تعدیل صدها هزار نفر شاغل در صنعت موبایل کشور باشیم.»