افشین قلی زاده

مهناز بهرامی بحث را با تعریف بانک مجازی و درگاه الکترونیکی آغاز کرد و گفت: بانک مجازی بانکي است بدون شعبه که عمليات و خدمات بانکي را صرفا از طريق درگاه‌هاي الکترونيکي انجام مي‌دهد ، درگاه الکترونيکي موجوديتي است مجازي و يا فيزيکي نظير رايانه، کيوسک بانک، اينترنت، خودپرداز،پايانه فروش، تلفن، تلفن همراه، تلويزيون ديجيتال و غيره که مشتري با استفاده از ابزار مناسب، از خدمات بانکي به صورت غير حضوري بهره‌مند مي‌شود.

وی افزود: ابزار، امکاناتي است که بانک مجازي به منظور کاربري درگاه الکترونيکي در اختيار مشتري قرار مي‌دهد تا شناسايي مشتري و ارایه خدمات بانکي از طريق آن صورت پذيرد. برای آنکه متقاضیان بتوانند مجوز بانک مجازی را بگیرند به بانک مرکزی مراجعه  و با آنها مثل متقاضیان بانک های معمولی رفتار می‌شود. ابتدا سهامداران‌شان را استعلام می‌کنیم که طبق اصل 44  ترکیب سهامداران رعایت شده باشد.

وی با بیان اینکه هر شخص حقیقی بیشتر از 5 درصد و هر شخص حقوقی بیش از 10 در صد ‌نمی‌توانند سهام داشته باشند، گفت: افراد متقاضی نمی‌توانند ذی‌نفع واحد باشند . پدر ، مادر ،همسر ، فرزندان ،خواهر و برادر که طبق اصل 44 ذی‌نفع واحد حساب می‌شوند فقط می‌توانند 5 درصد سهم داشته باشند.

بهرامی افزود: در گام بعد استعلام می‌کنیم که سهامداران بدهی معوق و چک برگشتی نداشته باشند. مدیران باید تخصص امور بانکی داشته باشند به خصوص در مورد بانک مجازی لازم است در امور IT متخصص باشند تا بتوانند سیستم‌های الکترونیکی را جلو ببرند. همچنین نیاز است بانک دارای سیستم های  امنیتی بوده  و  راهکارهای  مبارزه با پولشویی داشته باشند. در کنار همه اینها صلاحیت‌های اخلاقی و سوابق علمی متقاضیان هم موشکافی می‌شود تمام تلاش ما این است که به افراد صالح و متخصص مجوز بدهیم.

    آورده مالی

بهرامی با تاکید براینکه پشتوانه مالی یکی از مهم‌ترین گام‌ها دریافت  مجوز بانک مجازی است، گفت : 400 میلیارد تومان از سوی متقاضیان بانک مجازی باید نزد بانک مرکزی به امانت گذاشته شود که پس از واریز 50 درصد سرمایه به ثبت شرکت ها معرفی شده ودر این مرحله مجوز پذیره نویسی سهام صادرشده و30 درصد سرمایه از طریق پذیره نویسی سهام تامین می‌شود. زمانی که تمام سرمایه جمع و صلاحیت تک تک سهامداران و هیات موسس تایید شد مجوز فعالیت داده می شود.

بهرامی افزود:البته این به معنای آن نیست که این بانک ها به طور کامل به فعالیت بپردازند بلکه پس از بررسی سیستم های فنی در سه مرحله مجوز فعالیت صادر می شود یعنی در مرحله اول مجازند بخشی از خدمات بانکی را ارایه دهند در مرحله دوم بخش دیگر و در مرحله سوم تمامی خدمات بانکی از سوی بانک مجازی در اختیار مشتریان قرار می گیرد.

  آیین نامه تاسیس بانک مجازی

 در رابطه با مجوز اوليه بانک مجازی در آيين‌نامه تاسيس بانك مجازي آمده است  : مجوز اولیه موافقت کتبي بانك مركزي با تاسيس بانك مجازي است كه پس از تصويب اساسنامه پيشنهادي متقاضيان تاسيس بانک مجازي در شوراي پول و اعتبار و صرفا به منظور تشکيل پرونده ثبتي و انجام مقدمات مربوط به تامين سرمايه موسسان و پذيره نويسي سهام صادر مي شود.

مجوز تاسيس، موافقت نهايي بانک مرکزي با ثبت بانک مجازي در مرجع ثبت شرکت‌هاست که پس از توديع صد در صد سرمايه مورد نياز بر اي تاسيس بانک مجازي نزدبانک مرکزي، صادر مي‌شود.

بر اساس اين آيين‌نامه تاسيس بانک مجازي صرفا به صورت شرکت سهامي عام يا تعاوني سهامي عام با سهام با نام ممکن خواهد بود و حداکثر مجموع ميزان مشارکت اشخاص حقيقی و حقوقی خارجی در سرمايه بانک مجازی نمی‌تواند بيش از ٤٠ درصد باشد.

همچنين تاسيس بانک مجازي نبايد صرفا ابزاري براي تامين منابع مالي موسسان، سهامداران و يا اشخاص و گروه هاي خاص باشد و موسسان و سهامداران بانك مجازي بايد توانايي لازم براي تامين و تكميل سرمايه بانك

درصورت عدم كفايت سرمايه و يا زيان احتمالي را داشته باشند.

علاوه بر اين موسسان نسبت به كليه اعمال و اقداماتي كه به منظور تاسيس و به ثبت رسانيدن بانك مجازي انجام مي دهند، مسووليت تضامني دارند.

همچنين بانک مرکزي با توجه به سياست‌هاي پولي واعتباري و با در نظر گرفتن شرايط متقاضيان، نسبت به صدور مجوز اقدام خواهد کرد.

 در اين آيين‌نامه در مورد سرمايه مورد نياز تاسيس بانك مركزي تصريح مي‌كند:

حداقل سرمايه مورد نياز براي تاسيس بانک مجازي مبلغ 4 هزار ميليارد ريال است.

حداقل سرمايه مورد نياز براي تأسيس بانک مجازي، بنا به پيشنهاد بانک مرکزي و تصويب شوراي پول و اعتبار می تواند تغيير يابد.

همچنين سرمايه مورد نياز براي تاسيس بانك مجازي بايد تماما توسط موسسان تعهد شده و صددرصد مبلغ آن قبل از صدور مجوز تاسيس پرداخت شده باشد.

بر اين اساس هرگونه تغيير در سرمايه بانک مجازي منوط به تاييد بانک مرکزي و تصويب در شوراي پول و اعتبار است.

بر اساس اين گزارش، متقاضيان تاسيس بانك مجازي بايد از حسن شهرت برخوردار و فاقد سابقه محكوميت كيفري موثر بوده و شبکه بانکي کشور از آنها مطالبات غيرجاري نداشته باشند در صورتي كه متقاضيان تاسيس بانک مجازي اشخاص حقوقي باشند، مكلفند يك نسخه از اساسنامه و صورت‌هاي مالي حسابرسي شده خود را در سه سال گذشته به ضميمه اظهارنامه‌هاي مشتمل بر اسامي اعضاي هيات مديره و سهامداران عمده ، بيش از ١٠ درصد و ساير اطلاعات ضروري را براي بررسي به بانك مركزي ارايه دهند.

بر اساس اين آيين‌نامه، سقف مجاز تملك سهام بانک مجازي به طور مستقيم يا غيرمستقيم براي هر شركت سهامي عام يا تعاوني سهامي عام يا هر موسسه و نهاد عمومي غيردولتي 10 درصد و براي اشخاص حقيقي و ساير اشخاص حقوقي 5 درصد تعيين شده است. معاملات بيش از سقف هاي مجاز در اين ماده توسط هر يك از اشخاص مذكور باطل و ملغي الاثر است. افزايش سقف سهم مجاز از طريق ارث نيز مشمول اين حكم است و وراث و يا اولياي قانوني آنها ملزم به فروش مازاد بر سقف، ظرف مدت دو ماه پس از صدور گواهي حصر وراثت خواهند بود. افزايش قهري سقف مجاز سهام به هر طريق ديگر بايد ظرف مدت سه ماه به سقف هاي مجاز اين ماده كاهش يابد.

همچنين اشخاص حقيقي سهامدار بانک مجازي و اعضاي خانواده آنها شامل همسر، فرزندان و همسران آنان، برادر، خواهر، پدر و مادر منحصرا تا سقفي مجاز هستند سهام داشته باشند كه نتوانند مشتركا بيش از يك عضو هيات مديره را در آن بانک تعيين كنند.

در بخش هشتم این آیین نامه که ماده   ٣٩ به بعد را شامل می‌شود به نحوه فعالیت بانک‌های مجازی اشاره شده است. 

بر اين اساس بانک مجازي مطلقا مجاز به ايجاد شعبه، باجه و نظاير آن در داخل و خارج از کشور نيست.

بانک مجازي مي تواند انجام اموري را که الزاما و ماهيتا نياز به حضور فيزيکي مشتريان دارد، از طريق دفتر مرکزي، دفاتر نمايندگي و يا از طريق برون سپاري انجام دهد . شرايط ايجاد دفاتر نمايندگي وشرايط و نحوه برون سپاري براي انجام امور موضوع اين ماده به موجب دستورالعملي که توسط رييس کل بانک مرکزي ابلاغ مي‌شود، خواهد بود . در هر صورت بانک مجازی به هيچ وجه مجاز به دريافت سپرده يا اعطای تسهيلات به مردم از طريق دفتر مرکزی و دفاتر نمايندگی يا نظاير آن نيست.

همچنين بانک مجازي منحصرا مجاز به انجام عمليات بانکي و ارايه خدمات بانکي در سطح فعاليتي است که توسط بانک مرکزي تعيين مي‌شود.

بر اساس ماده ٤١ اين آيين‌نامه بانک مجازي پس از کسب مجوز فعاليت صرفا به ترتيب سطوح تعريف شده ذيل مجاز به فعاليت است:

سطح ١:

الف- افتتاح انواع حساب هاي سپرده قرض‌الحسنه جاري و انواع حساب‌هاي سپرده

سرمايه گذاري مدت دار و صدور انواع کارت‌هاي برداشت؛

ب- ارايه خدمات انتقال وجه الکترونيکي و دريافت و پرداخت وجوه و اسناد بانکي؛

پ- انتشار اوراق گواهي سپرده، اوراق مشارکت و صکوک؛

ت- اعطاي تسهيلات در قالب عقود اسلامي ؛

ث- انجام عمليات مربوط به بازار بين بانکي؛

سطح ٢:

؛ الف- انجام عمليات و خدمات بانکي سطح ١

ب - گشايش اعتبارات اسنادي ريالي؛

پ- صدور ضمانتنامه‌هاي بانکي ريالي و ارزي براي داخل کشور؛

ت - صدور انواع کارت‌هاي اعتباري و کارت‌هاي پيش پرداخته؛

سطح ٣:

الف- انجام عمليات و خدمات بانکي سطوح ١ و ٢

ب- گشايش اعتبارات اسنادي ارزی؛

پ- صدور انواع ضمانتنامه‌هاي بانکي؛

ت - انجام ساير عمليات ارزي با اخذ اجازه جداگانه از بانك مركزي.

همچنين بانک مجازی برای انجام فعاليت‌های برون مرزی بايد مجوز لازم را از بانک مرکزی اخذ کند.